ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: Νέα Πολιτική 14-10-2015
Έχει καταστεί κοινοτυπία να λέμε ότι η τρέχουσα κρίση δεν είναι μόνο πολιτική, αλλά και κοινωνική, πολιτιστική, ηθική, αξιακή κτλ. Συχνά δε οι άνθρωποι που παρατηρούν και καταγγέλλουν στρεβλώσεις σε ένα πεδίο, εντοπίζουν εντελώς διαφορετικά προβλήματα και προτείνουν εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις. Γενικά μπορούμε να πούμε όμως ότι μέγα μέρος της σημερινής δυσπραγίας έχει ρίζες πολύ βαθύτερες και πολυπλοκότερες από την κακή οικονομική διαχείριση και τη διαφθορά της Μεταπολίτευσης. Κάποια υπάρχουν στο ευρύτερο κοινωνικό και οικονομικό σύστημα της Ελλάδος και της Ευρώπης, ενώ κάποια ίσως ανάγονται στις ίδιες τις αρχές του νεωτερικού δυτικού πολιτισμού και της σύγχρονης βιομηχανικής και αστικής τάξης πραγμάτων.
Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε και έχει υπόβαθρο εξαιρετικά βαθύ και ευρύ, είναι η κρίση της νεολαίας. Με τον όρο αυτό μιλάμε για την ψυχολογική, πνευματική και αξιακή επιδείνωση των νεότερων γενεών, διαδικασία που μετρά πολλές δεκαετίες αλλά σήμερα έχει φθάσει στο αποκορύφωμα της, ξεπερνώντας σχεδόν κάθε κοινώς αποδεκτό όριο.
Ας εξετάσουμε όμως πρώτα από όλα τα επί μέρους συμπτώματα. Και φυσικά το πρώτο πεδίο παρατήρησης θα είναι ο βασικός χώρος διάπλασης και κοινωνικοποίησης των νέων υπό την πολιτεία, το σχολείο.
Πολλά είναι τα προβλήματα του ελληνικού σχολείου, από τις πενιχρές ή έστω μέτριες υποδομές, στα κακογραμμένα βιβλία, τις βαρετές και απαρχαιωμένες μεθόδους διδασκαλίας κ.α. Βλέπουμε όμως ότι με τη φοίτηση εκεί, το παιδί εκτίθεται σε σειρά συνηθειών και πρακτικών, από αυτές ακριβώς επιθυμεί να το προφυλάξει κάθε υγιής οικογένεια και κάθε σκεπτόμενη κοινωνία. Στο σχολείο ο δάσκαλος πλέον δεν εμπνέει σεβασμό. Η τήρηση της τάξης στην αίθουσα είναι αδύνατη, και στις πιο ακραίες περιπτώσεις στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ο διδάσκων γίνεται αντικείμενο περιφρόνησης ή και τραμπουκισμού. Ετήσιο φαινόμενο είναι η καταλήψεις των σχολικών κτηρίων χάριν εθίμου και σπανίως ως αντίδραση σε απτά εσωτερικά προβλήματα, οι οποίες συχνά συνοδεύονται από βανδαλισμούς. Αλλά και το σχολικό υλικό κακοποιείται ασύστολα καθ” όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Μεταξύ των εφήβων αφθονούν φαινόμενα τραμπουκισμού και εκφοβισμού (bullying), διαδίδεται ο καπνός και τα ναρκωτικά, ανθεί η πορνογραφία ενώ ενθαρρύνεται (εν μέρει λόγω πίεσης από την παρέα των συνομηλίκων) η πρόωρη, στρεβλή και άμετρη σεξουαλική ενεργοποίηση, με τα γνωστά αποτελέσματα (1 στις 4 έφηβες έχει κάνει άμβλωση, 22% των εφήβων πάσχουν από ΣΜΝ κτλ). Η πολιτική διαπαιδαγώγησης έχει εξελιχθεί, από την εποχή της βίτσας στην εποχή του χαδιού, της αδυναμίας επιβολής, της φοβίας μήπως θιγεί ο μαθητής. Αν η πρώτη μέθοδος ορθώς απερρίφθη ως βάρβαρη, το σίγουρο είναι ότι η τρέχουσα δε δουλεύει. Στις ΗΠΑ, όπου όλα αυτά τα φαινόμενα είναι πολύ πιο έντονα, έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις το κίνημα homeschooling, με περίπου 2 εκατομμύρια παιδιά να μην πηγαίνουν σχολείο αλλά να διδάσκονται κατ” οίκον.
Ολοένα και περισσότερο, η ελληνική νεολαία (αλλά και του δυτικού κόσμου γενικά) μεγαλώνει χωρίς προσανατολισμό, πνευματικότητα, αξίες και ιδανικά. Χωρίς αίσθηση σεβασμού και ιεραρχίας, χωρίς πνεύμα φιλογνωσίας και υπευθυνότητας, χωρίς υγιή κοινωνικοποίηση. Οι έφηβοι και οι νέοι είτε χάνονται προς αντικοινωνικές, καταστροφικές ιδεοληψίες (φασισμός, αναρχισμός) είτε περιστρέφονται γύρω από το εγώ τους, καλλιεργημένο ώστε να είναι υπερτροφικό και αχαλίνωτο, ώστε να διψά για περισσότερα καταναλωτικά προϊόντα και κούφια διασκέδαση. Λυκοφιλίες, καταχρήσεις, σεξ χωρίς συναίσθημα ή περίσκεψη, αυτοπροβολή και ναρκισσισμός είναι οι επικρατούσες τάσεις. Για τους λιγότερο προνομιούχους και δημοφιλείς, παραμονεύει η απομόνωση, η περιθωριοποίηση, η κατάθλιψη. Όλοι όμως έχουν την ίδια περίπου συναισθηματική κατάληξη: αίσθηση κενού, έλλειψη νοήματος, δυστυχία.
Η μεγάλη κοινωνική και πολιτιστική επανάσταση της δεκαετίας του 1960 ανέτρεψε μία αιωνόβια τάξη πραγμάτων, άλλαξε τα πάντα. Ο κόσμος πέρασε από την υπερβολική αυστηρότητα, την καταπίεση, τη στέρηση των χαρών της ζωής και τη γονεϊκή και διδασκαλική δεσποτεία επί των παιδιών, στο άμετρο, το αχαλίνωτο, τον τρόπο ζωής όπου όλα επιτρέπονται, τα πάντα επικροτούνται αρκεί να εξυπηρετούν την ατομική ευχαρίστηση. Και φυσικά όλη αυτήν την έκρηξη ελευθεριότητας την προωθεί και υποδαυλίζει ένα κολοσσιαίο, παγκοσμιοποιημένο καθεστώς που συναπαρτίζει η μουσική βιομηχανία, ο κόσμος της διασκέδασης και του θεάματος, η τηλεόραση, ο κινηματογράφος κτλ. Αντί, βάσει της τεράστιας επιρροής και ευθύνης τους για τη διάπλαση των νεανικών προσωπικοτήτων, να παροτρύνουν στον υγιή αυτοέλεγχο και την έμμετρη εκτόνωση των ανθρωπίνων παθών, τα διαφημίζουν και προτρέπουν στον ασύδοτο κορεσμό τους, χωρίς κανένα φραγμό ή αναστολή. Η κουλτούρα της “ζωής στα όρια”, της επανάστασης χωρίς αιτία, του ηδονισμού, της ανάγκης για αλλεπάλληλες συγκινήσεις, είναι βασικό στοιχείο του συγχρόνου αστικού πολιτισμού και εκτείνεται πέραν της νεολαίας, προς όλους και όλες. Πάνω στην εξαχρείωση εκατομμυρίων ψυχών, κτίζονται βαλάντια δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Το εκπαιδευτικό σύστημα πάσχει, το κράτος αδιαφορεί, η σύγχρονη οικογένεια διαλύεται βαλλόμενη πανταχόθεν, οι κοινωνικές δομές απουσιάζουν, τα ΜΜΕ στάζουν δηλητήριο. Όλο το σύστημα είναι εχθρικό. Ποια μπορεί να είναι η απάντηση;
Η όποια αντίδραση πρέπει να είναι πολυεπίπεδη. Χρειάζεται ένα πλαίσιο παιδείας και μάθησης που θα καλλιεργεί την ψυχή, θα ενθαρρύνει την ενδοσκόπηση και τον αυτοέλεγχο, θα παράγει πολίτες ενσυνειδήτους, εγγραμμάτους και πατριώτες. Ένα κράτος που θα διευκολύνει τους γονείς, ιδίως τις μητέρες, να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο με τα παιδιά τους, και γενικά θα στηρίξει παντοιοτρόπως την παραδοσιακή οικογένεια, το υγιέστερο πρότυπο αναπαραγωγής, ατομικής διάπλασης και κοινωνικής ανάπτυξης. Δάσκαλοι αυστηροί και σεβάσμιοι, αλλά και προσιτοί, πρότυπα αγάπης, σοβαρότητας και ευθύνης. Εκκλησία δραστήρια, ανοικτή, σθεναρή στη διδασκαλία της και σταθερή για το νέο που ζητά να διοχετεύσει κάπου την έμφυτη πνευματικότητα του, χωρίς τυπολατρείες και νοοτροπίες γεροντικές.
Όσον αφορά τα ΜΜΕ και τους εμπορο-επικοινωνιακούς διαμορφωτές του popular culture, αυτοί θα εξακολουθούν να αναμοχλεύουν τα ταπεινότερα ένστικτα μας. Η πολιτεία λοιπόν οφείλει να διαμορφώσει αυστηρούς κανονισμούς και περιορισμούς στη δράση τους, για να υπερασπίσει την ποιότητα και ευπρέπεια του προγράμματος, αλλά και την αθωότητα των ανηλίκων. Από την άλλη, οι προσπάθειες ιδιωτών ή φορέων να δημιουργήσουν προϊόντα αντικουλτούρας που θα προβάλλουν πρότυπα σωφροσύνης, μέτρου, υπεύθυνης αγάπης και εθνικής ανάτασης πρέπει να υποστηριχθούν και να χρηματοδοτηθούν.
Μία νεολαία αποχαυνωμένη, αποπροσανατολισμένη και υλιστική δεν μπορεί τίποτε να παράξει παρά περεταίρω μηδενισμό και παρακμιακά φαινόμενα. Δημιουργηθήκαμε για να ανυψωθούμε, να αφοσιωθούμε στη γνώση, την αγάπη, τη δημιουργικότητα, την καινοτομία, τη χαρά της κοινωνικότητας και της διακονίας. Όλοι αγαπάμε τη ξεγνοιασιά, τη ψυχαγωγία και την ελευθερία, και όλοι είμαστε ευάλωτοι και πίπτουμε σε πάθη. Όμως είμαστε το μέλλον του κόσμου, και μόνο με φρόνηση, μέτρο και δράση θα μεγαλουργήσουμε, όπως αρμόζει στη γενιά μας και την πατρίδα μας.
