Το κέντρο του κόσμου: Συμβολισμοί και σκοπιμότητες στη χαρτογραφία

 

 Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος

Βαγγέλης Δ. Πανταζής, Χάρτες και ιδεολογίες: Οι προσανατολισμοί των χαρτών και οι τύχες των λαών, εκδόσεις Στερέωμα, Αθήνα 2018.

Στις 27 Μαρτίου 2021, ο Α/ΓΕΕΘΑ του Πακιστάν, στρατηγός Ναντίμ Ρατζά, επισκέφθηκε την Τουρκία στο πλαίσιο της πολύ στενής συνεργασίας των δύο χωρών. Διαβάζοντας την είδηση, ιδιαίτερη εντύπωση μού έκανε μία φωτογραφία, στην οποία ο Πακιστανός στρατηγός συναντήθηκε με τον Τούρκο υπουργό Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ, στο γραφείο του. Στον τοίχο δέσποζε ένας μεγάλος χάρτης της Τουρκίας και της γύρω περιοχής.

Μέγας Αλέξανδρος: Πλάθοντας το νέο μας μύθο

 

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος

Η ανακίνηση του Μακεδονικού ζητήματος από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας αναστάτωσε έντονα την ελληνική κοινωνία. Η χονδροειδής χάλκευση της ιστορίας από πλευράς Σκοπίων, ειδικά σε σχέση με την αρχαία Μακεδονία και την καταγωγή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δημιούργησε αισθήματα αγανάκτησης. Την αγανάκτηση αυτή μετέβαλε σε πικρία η αδιάφορη στάση του ελληνικού πολιτικού συστήματος – με τη γνωστή κατάληξη.

Ο Καημός της Ρωμιοσύνης και το ορφανό βασιλόπουλο

 

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος

Άγχος, φόβος, θλίψη. Οι διαδοχικές κρίσεις έχουν αφήσει ένα πυκνό σύννεφο παραίτησης πάνω από την Ελλάδα. Η οικονομική κατάρρευση, οι αλλεπάλληλες πολιτικές απογοητεύσεις, το χάος της πανδημίας πληγώνουν κάθε ελπίδα και αξιοπρέπεια. Πικραμένοι και ανήμποροι, πολλοί καταλήγουν στον μηδενισμό της χώρας και του μέλλοντός της. Άλλοι οχυρώνονται πίσω από μια τυφλή περηφάνια και ένα αίσθημα καταδίωξης, κάτω από τα οποία κρύβεται η αβεβαιότητα και η αγωνία.

Ο Κύριλλος Λαυριώτης, η Ερμηνεία της Αποκάλυψης & ο Διαφωτισμός

 

Ο μοναχός Κύριλλος Λαυριώτης καταλαμβάνει μία ιδιαίτερη θέση στον πνευματικό κόσμο του Ελληνισμού πριν την επανάσταση. Ανάμεσα στις γεωπολιτικές και ιδεολογικές ανατροπές στη Δύση και την ορθόδοξη αντίδραση, απέκρουσε τις ριζοσπαστικές ιδέες του Διαφωτισμού και ήρθε σε σύγκρουση με τον Ρήγα Φεραίο, συντηρώντας παράλληλα άσβεστο μένος κατά των Τούρκων και την ελπίδα για απελευθέρωση του Γένους δίχως ιδιοτελή ξένη ανάμειξη.

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος

Φιλοσοφία και self help: Εκλαΐκευση ή εκχυδαϊσμός;

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος

Από τα πρώτα της βήματα, ως εξέλιξη του μύθου και της πρακτικής σοφίας της απώτερης αρχαιότητας, η φιλοσοφία αναπτύχθηκε ως ερμηνεία του κόσμου και εξερεύνηση της ζωής. Ορίστηκε ως μία άσκηση μνήμης θανάτου, αναζήτηση της ευδαιμονίας, εξέταση ερωτημάτων θεμελιωδών για την ύπαρξη και την κοινωνία. Στο υψηλότερο επίπεδο γινόταν εκστατική ενατένιση των «όντων», ένωση με το θείο και το απόλυτο. Εν ολίγοις, γεννήθηκε ως επείγουσα ανάγκη του νου απέναντι σε όλες τις διακυμάνσεις της ζωής, όσο και εάν σήμερα έχει γίνει συνώνυμο μιας ασήμαντης αερολογίας, η οποία αφορά μία ομάδα ιδιορρύθμων λογίων.

Στη σύγχρονη κοινωνία, με τη φιλοσοφία απρόσιτη και τους παραδοσιακούς οδοδείκτες της ζωής (οικογένεια, κοινότητα, Εκκλησία, πείρα των πρεσβυτέρων, μακροχρόνια εργασία στον ίδιο τομέα ή οικογενειακή – τοπική επαγγελματική παράδοση, κόμμα – συνδικάτο) παρηκμασμένους ή σχετικοποιημένους, κάθε άτομο ξεχωριστά ζητά να βρει λύσεις για τη ζωή του. Καθώς αυτή η αναζήτηση γίνεται εκτός μαθησιακού ή κοινωνικού πλαισίου, με όρους αγοράς, επικρατούν όσοι παρουσιάζουν έτοιμες και εύπεπτες συνταγές.

Είμαστε έτοιμοι για το «δυτικό ζήτημα»;

 

Η Ελλάδα απειλείται από τυχόν αποσύνθεση της δυτικής ισχύος, αλλά η αποτροπή αυτού του ενδεχομένου δεν εγγυάται την ελληνική ασφάλεια.

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος

διεθνολόγος

Το ζήτημα της σχέσης του Ελληνισμού, ιστορικού και σύγχρονου, με τον δυτικό κόσμο και πολιτισμό, είναι παλαιότατο όσο και περιπλοκότατο. Περνάει μέσα από κοσμοϊστορικής σημασίας γεγονότα σαν το Σχίσμα και τη Δ΄ Σταυροφορία, νεώτερες εξελίξεις όπως η Επανάσταση του 1821 και η είσοδος της Ελλάδας στην ΕΟΚ, διαφορές στη φιλοσοφία, την τέχνη και τον τρόπο ζωής, μέχρι ερωτήματα για τον τρέχοντα γεωπολιτικό προσανατολισμό της χώρας. Την αχανή έκταση και τις λεπτές διαφορές συμπληρώνει επί τα χείρω και η ασάφεια των όρων, καθώς, για κάθε Έλληνα, υπάρχουν ισάριθμες γνώμες περί του τι εστί «Δύση», «Ανατολή», «Ευρώπη», «Ελληνισμός», «πολιτισμός» κ.ο.κ. Μεγάλες προσωπικότητες των γραμμάτων και του πνεύματος καταπιάστηκαν με το θέμα, από τους λογίους του ύστερου Βυζαντίου μέχρι τους Έλληνες διαφωτιστές, τους κολλυβάδες, τη γενιά του ’30 κ.λπ. Ειδικά μετά το 1990, οπότε η λήξη του Ψυχρού Πολέμου ξεπάγωσε τα απανταχού ταυτοτικά ζητήματα, έχουν γίνει συζητήσεις επί συζητήσεων για όλες τις σχετικές πτυχές, συχνά εξαιρετικά γόνιμες.

ΒΙΝΤΕΟ – Οι Γάλλοι θα μας έδιναν την Πόλη; Το μεγάλο σχέδιο του Ζιλ ντε Πολινιάκ

Τον καιρό της Ελληνικής Επανάστασης, στη Γαλλία είχε επανέλθει το βασιλικό καθεστώς των Βουρβώνων, τους οποίους είχε ανατρέψει η Γαλλική επανάσταση. Ταπεινωμένη από την ήττα του Ναπολέοντα, η Γαλλία έψαχνε αφορμή να επανέλθει ως μεγάλη δύναμη και να αποκαταστήσει το κύρος της. Τον Αύγουστο του 1829 ο Γάλλος πρωθυπουργός Πολινιάκ κατέστρωσε το Μέγα Σχέδιο διαμελισμού της Ολλανδίας και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, το οποίο ενδιέφερε άμεσα τους Έλληνες…

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ

Μαγείες και μυθολογίες στον κόσμο που έρχεται

 

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος

Κάποτε στον κόσμο κυριαρχούσαν μυστικές δυνάμεις. Επί χιλιετίες, από τον πρώτο καιρό που η ανθρωπότητα ανέπτυξε τις νοητικές, αφηγηματικές και συμβολικές της δυνατότητες, η πραγματικότητα ερμηνευόταν ως ένα βασίλειο συνύπαρξης του ορατού και του αοράτου. Στους ουρανούς και τη γη, σε πηγές, σπήλαια, ζώα και εποχές του χρόνου, δέσποζαν θεοί και δαιμόνια. Μάγοι, ιερείς, αλλά και απλοί άνθρωποι έψαχναν και μετέδιδαν μεθόδους επαφής μεταξύ κόσμων. Η ίδια η κτίση σχηματιζόταν γύρω από συγκεκριμένους άξονες και σχήματα, αποκαλύπτοντας δομή και νόημα που αφορούσε άμεσα τη ζωή των θνητών. Ισχυρά σύμβολα συσπείρωναν τις ομάδες και υπενθύμιζαν αιώνιες αρχές. Πέρα από τον ορίζοντα του οικείου, στον χώρο και τις συνθήκες δηλαδή όπου η κάθε κοινότητα δεν είχε γνώση και εποπτεία του περιβάλλοντος, ελλόχευαν πλάσματα απειλητικά και φαινόμενα ομιχλώδη. Εκεί, στα σύνορα του γνωστού και του αγνώστου, του πολιτισμένου κόσμου και των βαρβάρων, της εμπειρίας και της διαίσθησης, γεννιόνταν μύστες και ήρωες, ενώ οι έξωθεν επιρροές αναγνωρίζονταν και αφομοιώνονταν.

Το γεωπολιτικό τοπίο πριν την ελληνική επανάσταση και η διπλωματία στον Αγώνα – Cognosco Αναζητήσεις

Στην δεύτερη εκπομπή Cognosco Αναζητήσεις συζητήσαμε ζωντανά στο κανάλι μας για τη γεωπολιτική πραγματικότητα πριν από την Ελληνική Επανάσταση και τη διπλωματική διαχείριση του Αγώνα.

Καλεσμένοι στην εν λόγω εκπομπή ήταν:

ΒΙΝΤΕΟ – Διαμελισμός της Τουρκίας: Ο Ευγένιος Βούλγαρης και το Ελληνικό Σχέδιο της Μεγάλης Αικατερίνης

Με την παρακμή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας εμφανή μετά τον 18ο αιώνα, διάφορες Ευρωπαϊκές δυνάμεις άρχισαν να καταστρώνουν σχέδια όχι απλά απόσπασης επαρχιών της, αλλά και του πλήρους αφανισμού της. Πρώτη από όλες η Ρωσία θέλησε να εκμεταλλευτεί τον ελληνικό παράγοντα, με στόχο τη δημιουργία ενός νεοβυζαντινού κράτους-μαριονέτα στην Κωνσταντινούπολη. Η ιδέα αυτή αποκρυσταλλώθηκε με μεγαλύτερη σαφήνεια στο λεγόμενο “Ελληνικό Σχέδιο” της Μεγάλης Αικατερίνης.