ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: Νέα Πολιτική 10-6-2015
Η κήρυξη της ανεξαρτησίας της Ελλάδος το 1830 βρήκε δύο ιδεολογίες να αντιπαλεύουν με τρόπαιο την ταυτότητα του Γένους. Η πρώτη, ζώσα στην αντίληψη εκατομμυρίων από τη Χιμάρα ως την Τραπεζούντα, στηριζόταν σε αυτό που λέμε Ρωμιοσύνη: τη συνείδηση της συνέχειας και διαδοχής του λαού και των αρχών της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Η συσπείρωση γύρω από την Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν ο υπ’ αριθμόν ένα δεσμός, που ένωνε πληθυσμούς ελληνικούς, ελληνογενείς ή και αλλοφύλους, οι οποίοι όμως αναγνώριζαν τη Ρωμανία ως κοινή πολιτεία.
Η δεύτερη ήταν τέκνο του Διαφωτισμού. Επηρεασμένη από την αποστροφή για το μεσαιωνικό παρελθόν, με πιο κριτική στάση έναντι στην Εκκλησία, έβλεπε την Παλιγγενεσία ως αρχαιοελληνική αναβίωση. Διότι ακριβώς ήταν η εσωτερίκευση της εικόνας την οποία είχαν πλάσει για τη νεώτερη Ελλάδα οι δυτικοί μέσα στο μυαλό τους, την αναβίωση του Χρυσού Αιώνος. Έρχονταν οι ρομαντικοί Φιλέλληνες στην Ελλάδα κι απορούσαν βλέποντας Ανατολίτες ανάμεσα στα ιερά μάρμαρα.
Με την άφιξη του Όθωνος το 1832 και την εγκαθίδρυση της Βαυαροκρατίας, οι νέοι κυβερνήτες θέλησαν να κάνουν τη φαντασίωση τους πράξη. Ξεκίνησε μία διαδικασία εισαγωγής δυτικοτρόπων ιδεών και αντιλήψεων. Πολλές ήταν απαραίτητες για να συγκροτηθεί το νεότευκτο κράτος, αλλά έγιναν και κάποιες που ανέτρεψαν την πολιτιστική τάξη. Τέτοια ήταν η κρατικοποίηση της Εκκλησίας, η κατάργηση των κοινοτήτων και (στο θέμα μας) η αποβολή της ως τότε ταυτότητας χάριν ενός πνεύματος «αρχαιοπρεπούς». Σχεδόν διακόσια έτη τώρα, αυτός ο κρατικός Κοραϊσμός έχει παραμείνει ιερός και απαραβίαστος. Το ρωμαίικο πνεύμα έμεινε λανθάνων αλλά ζωντανό στη λαϊκή ψυχή, αλλά και στο έργο του Παπαδιαμάντη, του Δραγούμη, του Γιαννόπουλου.
Εν ολίγοις, το μεσαιωνικό παρελθόν του Γένους ερρίφθη στον κάλαθο της ιστορίας. Παρά τις σοβαρές προσπάθειες να αποδειχθεί η χρονολογική ενότητα του Ελληνισμού (κυρίως μέσα από το έργο του Κωνσταντίνου Παπαρρηγοπούλου), η γενικότερη νοοτροπία δεν βοήθησε να αναπτυχθεί συνείδηση συνέχειας στον τομέα αυτό. Μόνο στα πλαίσια της Μεγάλης Ιδέας έβγαινε από το φέρετρο λίγο ο Μαρμαρωμένος, για να πεταχτεί γρήγορα πίσω όταν δεν ήταν πια χρήσιμος. Η Ελλάδα είναι πάνω απ’ όλα (όπως έλεγε η Βλαχοπούλου) «κολώνα και χλαμύδα».
Η υιοθέτηση του γερμανικού όρου «Βυζαντινός» για τη μεσαιωνική Ρωμανία υπήρξε τεράστια ήττα, και δημιούργησε μία πρωτοφανή σχιζοφρένεια. Στην ιστορία μιλάμε για Έλληνες, γύρω στο 300 ξεφυτρώνουν οι Βυζαντινοί και το 1204 επανεμφανίζονται τα ελληνικά κράτη και συνυπάρχουν με τη βυζαντινή ορολογία ως το 1453. Η σύγχυση αυτή δημιουργεί κωμικοτραγικές καταστάσεις, όπου ο Νεοέλληνας αδυνατεί να ταυτιστεί με τους «Βυζαντινούς» διότι ήσαν Ρωμαίοι και όχι Έλληνες. Τελευταία έχουν προστεθεί και νέο-ειδωλολατρικές θεωρίες περί… γενοκτονίας των Ελλήνων από τους Ορθοδόξους Ρωμαίους. Πάνω στην αρχαιοελληνική μανία στηρίχθηκε η πάταξη της πολυγλωσσίας, οι μαζικές αλλαγές τοπωνυμίων, η αδυναμία χρήσης της Ορθοδοξίας με τον ορθό τρόπο ως διπλωματικού μέσου, η ενιαία διδασκαλία της διαχρονικής ελληνικής γλώσσας. Και όλο αυτό εντασσόμενο στο ευρύτερο σύμπλεγμα κατωτερότητας-σύνδρομο μιμητισμού προς την Ευρώπη, που ξεπερνά το θέμα του άρθρου.
Όπως λαμπρά έδειξε ο Παπαρρηγόπουλος, το έθνος μας μετασχηματίστηκε. Οι εκχριστιανισμένοι Έλληνες μαζί με τους λοιπούς ομοδόξους σχημάτισαν τη Ρωμιοσύνη, η οποία υποδουλώθηκε, ο πυρήνας της αναστήθηκε και ως σήμερα ζει. Είμαστε κοινωνοί του μεγαλείου και της δόξας των Αθηναίων και των Λακεδαιμονίων όχι με άλματα προς τα πίσω αλλά ως γιοι και κόρες των Ρωμαίων, οι οποίοι πάντα είχαν αγάπη και κριτική αντίληψη για το ελληνικό Αγαθό. Και για να πούμε την αλήθεια, πολύ πληρέστερα από τον κάθε Διαφωτιστή.
