Κατ' οίκον εκπαίδευση και η ελληνική προοπτική

ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  Νέα Πολιτική 24-6-2015

Η κατ’ οίκον εκπαίδευση, δηλαδή η κάλυψη των μορφωτικών αναγκών του παιδιού όχι στο σχολείο αλλά στα πλαίσια της οικογένειας, υπάρχει από καταβολής κόσμου (π.χ. αρχαία Αθήνα). Σήμερα, η κατ΄οίκον εκπαίδευση επανέρχεται δυναμικά σε πολλές χώρες του δυτικού κόσμου, ιδίως στις ΗΠΑ. Κάποτε, η πρακτική περιοριζόταν σε λίγες ιδιόρρυθμες οικογένειες.  Σήμερα είναι δημοφιλής και επεκτείνεται.

Γιατί όμως οι άνθρωποι επιλέγουν να μορφώνουν τα παιδιά τους κατ΄οίκον; Οι έρευνες δείχνουν πολλούς λόγους, από ειδικές ανάγκες του μαθητή ή την ανεπάρκεια των εκπαιδευτικών μέχρι επιθυμία εφαρμογής πρωτοποριακών διδακτικών μεθόδων. Δημοσκοπήσεις στις ΗΠΑ δείχνουν ότι οι δύο πιο διαδεδομένοι λόγοι είναι η ανησυχία για το σχολικό περιβάλλον και η επιθυμία καλύτερης ηθικοθρησκευτικής διαπαιδαγώγησης.

Η Ελληνορωμαϊκή Ανατολή το 1 μ.Χ.

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*

Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ήταν αχανής, και συνεπώς πολυπολιτισμική. Υπό την εξουσία του αυτοκράτορα βρισκόταν ένα μωσαϊκό λαών, γλωσσών και θρησκειών.  Παρά αυτήν την πολυμορφία, είναι δεκτή η διαίρεση της ρωμαϊκής οικουμένης σε Λατινική Δύση και Ελληνική Ανατολή.  Κάθε ένα επηρεάστηκε γλωσσικά και πολιτιστικά από τους Ρωμαίους και τους Έλληνες αντίστοιχα.  Πρέπει να σημειωθεί ότι η διαίρεση δεν είναι απόλυτη και ολοκληρωτική, καθώς αμφότεροι οι μεγάλοι πολιτισμοί της αυτοκρατορίας είχαν επηρεάσει το σύνολο της επικράτειας της.

Στη Δύση (δηλαδή στα εδάφη της Βρετανίας, της Ιβηρικής, της Γαλατίας και της Γερμανίας) πριν τη ρωμαϊκή κατάκτηση δεν είχε αναπτυχθεί κάποιος σημαντικός πολιτισμός.  Υπό τη Ρωμαϊκή Ειρήνη το πρόσωπο τους άλλαξε.  Επιβλήθηκε η τάξη, κτίστηκαν πόλεις και διαδόθηκε η λατινική γλώσσα.  Ο εκλατινισμός και οι αποικισμοί καθιέρωσαν μια νέα δημογραφική τάξη.

Σκέψεις Πάνω στη Βυζαντινή Εκκλησία

ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  Νέα Πολιτική 27-5-2015

Η σχέση Βυζαντίου και Ορθοδοξίας ήταν, πέρα από άρρηκτη, αμφίδρομη. Από τη μία, η Βυζαντινή αυτοκρατορία ήταν το προστατευμένο και με υψηλό πολιτιστικό επίπεδο περιβάλλον όπου διαμορφώθηκε και επικράτησε ο ελληνόφωνος χαλκηδόνιος χριστιανισμός, τον οποίο στήριξε, διέδωσε και ενστερνίστηκε περιπαθώς μέχρι τέλους. Από την άλλη, η Ορθοδοξία ήταν, μαζί με την ελληνική γλώσσα και τη ρωμαϊκή πολιτική, ένας από τους τρεις πυλώνες του βυζαντινού πολιτισμού. Από όλους αυτούς, εκείνη ήταν που είχε περισσότερο διαποτίσει την ψυχή των υπηκόων. Εκεί που η ρωμαϊκή κληρονομιά ξεθώριαζε και η αυτοκρατορική αρχή αμφισβητείτο, βασικό ενοποιητικό στοιχείο των λαών του Βυζαντίου ήταν η πίστη. Θεοφρούρητο το κράτος, υπό την Υπέρμαχο Στρατηγό και τον Παντοκράτορα, θεοστεφής ο βασιλέας και Νέο Ισραήλ οι Βυζαντινοί.

Κομνήνεια αναγέννηση: ο βυζαντινός πολιτισμός του 12ου αιώνα

ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  Νέα Πολιτική 25-5-2016

Η σημαντική οικονομική, πολιτική και στρατιωτική ανάκαμψη του Βυζαντίου την εποχή των Κομνηνών δε θα μπορούσε παρά να συνοδευτεί από μια εκπληκτική άνοδο σε επίπεδο τέχνης και πολιτισμού.  Μπορεί οι ορθόδοξοι αυτοκράτορες να αποθάρρυναν, ακόμη και να εδίωξαν τις δυνάμεις που προωθούσαν την αναγέννηση των αρχαιοελληνικών φιλοσοφικών ιδεών του αριστοτελισμού και του πλατωνισμού, αλλά το Βυζαντινό κράτος παρέμενε ο φωτοδότης της Ευρώπης όσον αφορά το αρχαιοελληνικό και το ρωμαϊκό πνεύμα.

Γενικά η αρχαιοελληνική γραμματεία αντιμετωπιζόταν με διάφορους τρόπους.  Αρκετοί φανατικοί χριστιανοί την αποστρέφονταν, αλλά η επίσημη γραμμή της αυτοκρατορίας ήταν διαφορετική.  Ο Όμηρος, οι αρχαίοι ιστορικοί και πολλοί φιλόσοφοι (όσοι τουλάχιστον επιτρέπονταν από την Εκκλησία) μελετούνταν με μεγάλη σπουδή και επιμέλεια.  Η πριγκίπισσα Άννα Κομνηνή καυχιόταν πως είχε άριστη γνώση των αρχαίων ελληνικών συγγραμμάτων.  Η Κωνσταντινούπολη ήταν γεμάτη με αρχαιοελληνικά αγάλματα.

Οι Βυζαντινοί συνέχιζαν να αποκαλούν τους εαυτούς τους Ρωμαίους, αλλά αυτήν την περίοδο λαμβάνει χώρα μία πολύ σημαντική εξέλιξη:  στο κείμενο «Τιμαρίων» του Ψευδο-λουκιανού για πρώτη φορά το όνομα Έλληνας σημαίνει τον εθνικά Έλληνα χριστιανό, όχι τον ειδωλολάτρη.  Φαίνεται όμως πως η αλλαγή αυτή δεν επεκτάθηκε.  Το όνομα «Έλλην» άρχισε να αποενοχοποιείται μετά το 1204 και την περίοδο που εξετάζουμε εξακολουθούσε να είναι προσβλητικό, περιγράφοντας τον παγανιστή, το μη χριστιανό.

Φανάρι – Βατικανό: γεωπολιτική συμμαχία ανάγκης

ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  Νέα Πολιτική 18-5-2016

Η πρόσφατη επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου και του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου στη Λέσβο για να συμπαρασταθούν στους πρόσφυγες τράβηξε τα φώτα της δημοσιότητας και τροφοδότησε το διάλογο για τις οικουμενικές σχέσεις Ορθοδοξίας και Ρωμαιοκαθολικισμού, τις πολιτικές σκοπιμότητες του διομολογιακού διαλόγου, την επιρροή των εκκλησιών στη διεθνή σκηνή κ.α.  Οι επαφές μεταξύ Φαναρίου και Βατικανού είναι συχνές και οι σχέσεις τους θερμές τα τελευταία χρόνια.  Αυτό βέβαια έχει κορυφαία σημασία από εκκλησιαστική και θεολογική άποψη, καθώς αποτελούν συνέχιση της προσπάθειας για επανένωση των δύο εκκλησιών, διαδικασία με κολοσσιαίες πνευματικές και σωτηριολογικές προεκτάσεις για τους πιστούς τους.

Όμως η «ιερά διπλωματία» δεν γίνεται καθαρά για θρησκευτικούς λόγους, ούτε η αποκατάσταση του ρήγματος στο Σώμα Κυρίου είναι το μόνο μέλημα των δύο διαδόχων των Αποστόλων.  Η Παποσύνη και το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν είναι απλά λατρευτικές συσπειρώσεις, είναι δρώντες του διεθνούς συστήματος με εξαιρετικό γόητρο, και αλληλεπιδρούν έντονα με το παγκόσμιο πολιτικό περιβάλλον.  Η προσέγγιση Πρεσβυτέρας και Νέας Ρώμης προσδοκά να δώσει λύσεις στις σοβαρές γεωπολιτικές ανησυχίες που ταλανίζουν τους δύο επισκοπικούς θρόνους τον 21^ο αιώνα.