Τουρκική Ύβρις και Ατλαντική Τύφλωση

ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  ΙΝΣΠΟΛ 27-11-2015

Η κατάρριψη του ρωσικού βομβαρδιστικού Su-24 στη Συρία από τουρκικά καταδιωκτικά έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία. Οι λεπτομέρειες είναι πλέον γνωστές: η παραβίαση των 17 δευτερολέπτων για την οποία όμως οι Τούρκοι έστελναν ειδοποιήσεις για κάποια… λεπτά, η πανικόβλητη καταφυγή του Νταβούτογλου σε ΝΑΤΟ και ΟΗΕ χωρίς καν να επικοινωνήσει με τη Ρωσία, η απαίτηση του Ερντογάν για συγγνώμη, η άνανδρη δολοφονία του ενός εκ των δύο πιλότων από τους Τουρκομάνους αντάρτες, η οργίλη αντίδραση Πούτιν. 1 Για μερικά δευτερόλεπτα, στο μυαλό όλων πέρασε η σκέψη πως οδεύουμε επίσημα προς ρωσσοτουρκικό πόλεμο.

Το ενδεχόμενο αυτό ευτυχώς δεν πραγματοποιήθηκε. Δικαιώνοντας τη φήμη του ως αποφασιστικού αλλά και σώφρωνος, ο Πούτιν δεν απάντησε άμεσα και βίαια, αλλά σταδιακά ξεδιπλώνει μία στρατηγική κυρώσεων και αποτροπής, που περιλαμβάνει την ενίσχυση της αεράμυνας στην περιοχή με τους φονικούς S-400, περιπολίες καταδιωκτικών, απελάσεις Τούρκων επιχειρηματιών, τουριστικό αποκλεισμό και ακύρωση οικονομικών project. 2 Η Τουρκία μένει για την ώρα αβλαβής, αν και είναι βέβαιο πως οι συμπαθείς της Τουρκομάνοι αντάρτες μέλλει να σφυροκοπηθούν μέχρι εξαυλώσεως.

Κράτος και Εκκλησία: πρόταση για έναν ιστορικό συμβιβασμό

ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  Res Publica 22-2-2015

Τα τελευταία χρόνια το ζήτημα των σχέσεων μεταξύ του ελληνικού κράτους και της Ορθόδοξης Εκκλησίας έχει έρθει πολλές φορές στην επικαιρότητα.  Η αντιπαράθεση, εξαιρετικά πολωμένη και συναισθηματικά φορτισμένη (όπως όλες σχεδόν στην Ελλάδα), συνοδεύεται από γενικεύσεις, στερεότυπα, υπερβολές και παρεξηγήσεις, και από τις δύο πλευρές.

Από τη μία, η αντεκκλησιαστική τάση, αποτελούμενη κατά κύριο λόγο από αριστερούς και φιλελευθέρους, θεωρεί την ταύτιση κράτους και Εκκλησίας ως απαρχαιωμένη μεσαιωνική πρακτική και επονείδιστο αναχρονισμό.  Χρησιμοποιούν ως σύγκριση τα δυτικοευρωπαϊκά κράτη, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι κοσμικά και ουδετερόθρησκα.  Αυτό εντείνεται και από το γεγονός ότι μέγιστο μέρος της διανοητικής ελίτ είναι γαλλοανατεθραμμένο γαλλομαθές, και ως γνωστόν η ουδετερόθρησκη πολιτική της Γαλλίας (laicite) είναι η σκληρότερη της Δύσης (και όπως και τον καιρό του Δραγούμη, «όποιος δεν έχει πάει στο Παρίσι δεν είναι άνθρωπος»).  Η πολυπολιτισμική, πολυθρησκευτική και πολυεθνική κοινωνία που οραματίζονται οι αριστεροί οφείλει να έχει όλες τις θρησκείες ισότιμες χωρίς κανένα προνόμιο για καμία συγκεκριμένη από αυτές.  Δυσφορούν δε για την επιβάρυνση του προϋπολογισμού με τη μισθοδοσία των ιερέων, που «πληρώνονται χωρίς να κάνουν τίποτα» (κατά μια ξεκάθαρα αθεϊστική προσέγγιση).

ΗΠΑ και Μέση Ανατολή: Σύγχυση δίχως τέλος

ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  ΝΕΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 16-3-2016

Τα τελευταία 15 χρόνια οι Ηνωμένες Πολιτείες, στα πλαίσια του πολέμου κατά της τρομοκρατίας αλλά και των κλασικών γεωπολιτικών ανταγωνισμών, έχουν επέμβει στα ζητήματα της Μέσης Ανατολής όσο ποτέ άλλοτε στην ιστορία τους. Με αποτέλεσμα, η πολιτική πραγματικότητα της περιοχής άλλαξε για πάντα.

Η στρατηγική Bush βασιζόταν στη νεοσυντηρητική ατζέντα, κατά την οποία οι ΗΠΑ ως “παγκόσμιος αστυνόμος” όφειλαν να διαδώσουν, ακόμη και δια των όπλων, τις δυτικές αξίες της δημοκρατίας, του πλουραλισμού και της ελεύθερης αγοράς.  Η κατοχή του Ιράκ και του Αφγανιστάν ακολουθήθηκε από μία διαδικασία πολιτικής αναμόρφωσης, με την αμερικανική ηγεσία να ευελπιστεί ότι θα μπορούσε να οικοδομήσει σταθερά και φιλελεύθερα καθεστώτα που θα έφερναν ειρήνη στη Μέση Ανατολή και θα εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα των ΗΠΑ.  Το σχέδιο αυτό όμως απέτυχε.  Οι φιλελεύθερες παραδόσεις της Δύσης διαμορφώθηκαν σε διάστημα αιώνων, μέσα από ατέρμονες κοινωνικές και φιλοσοφικές ζυμώσεις.  Δεν είναι δυνατόν να επιβληθούν άνωθεν εντός δεκαετίας.  Το Αφγανιστάν παραμένει ένα αιματηρό τέλμα χωρίς ορατό τέλος, ενώ το Ιράκ κατέρρευσε λίγο μετά την αμερικανική αποχώρηση.  Η έφοδος των τζιχαντιστών συνέτριψε τον ιρακινό στρατό (που τόσο γενναιόδωρα είχαν οι ΗΠΑ προικίσει), ενώ ο κουρδικός βορράς αυτονομήθηκε οριστικά.

Η αναγκαία αποκέντρωση του ελληνικού κράτους

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*

Από το 1830 μέχρι σήμερα το ελληνικό κράτος οικοδομήθηκε πάνω σε αρχές συγκεντρωτικές, με την έννοια ότι η πολιτική και η διακυβέρνηση έγιναν ζητήματα της πρωτεύουσας και των αρχών που έδρευαν σε αυτήν, με περιορισμένη συμμετοχή και δραστηριοποίηση περιφερειακών μορφωμάτων και τοπικών δομών.

Συρία και Ιράκ: η πρόταση για νέα σύνορα

ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  ΝΕΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 3-3-2016

Κάθε χώρα έχει τα σύνορα της.  Σύνορα που καθορίστηκαν από πολέμους, ανταλλαγές εδαφών, αγοραπωλησίες, εξεγέρσεις και διπλωματικές συμφωνίες.  Τα σύνορα αυτά πλειστάκις δεν ακολουθούν τα όρια των εθνικών κοινοτήτων, κάτι το οποίο δημιουργεί προβλήματα (μεγάλες μειονότητες, “αλύτρωτους” πληθυσμούς κτλ).  Το πρόβλημα γίνεται ακόμη μεγαλύτερο όταν η χάραξη των συνόρων δε γίνεται από τις ενδιαφερόμενες χώρες, αλλά από ξένη παρέμβαση.

Τα σύνορα της Μέσης Ανατολής, όπως και της Αφρικής νωρίτερα, χαράχθηκαν από τους νικητές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου πάνω στο νεκρό σώμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.  Κρίνοντας ποιες περιοχές συνέφερε να κρατήσουν και που βρίσκονταν οι πολυπόθητοι πόροι ή σημεία γεωστρατηγικής σημασίας, Βρεταννοί και Γάλλοι τράβηξαν ευθείες γραμμές πάνω στην έρημο και έδωσαν ζωή σε αποικιακά μορφώματα, συχνά χωρίς κανένα προηγούμενο στην ιστορία.  Φυσικά αδιαφόρησαν πλήρως για την εθνοτική, φυλετική και θρησκευτική πραγματικότητα όταν σχημάτιζαν την Συρία, το Ιράκ, το Λίβανο και τα άλλα κρατίδια.