ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: Νέα Πολιτική 2-12-2015
Για αιώνες, τα μεγάλα πλοία ήταν η κορωνίδα των πολεμικών στόλων. Για τη σύγχρονη εποχή, το ρόλο αυτό πήρε το σιδηρόφρακτο θωρηκτό. Το πρώτο πραγματικό θωρηκτό (battleship), ήταν το βρετανικό Dreadnought. Το πρωτοποριακό και βαριά οπλισμένο πλοίο πυροδότησε ανταγωνισμό ναυπηγήσεων μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Γερμανίας. Στον Α” Παγκόσμιο Πόλεμο έλαβε χώρα η μεγαλύτερη μάχη θωρηκτών ανοικτά της Γιουτλάνδης το 1916, με βαριές απώλειες εκατέρωθεν.
Ο πόλεμος κατέδειξε τις αδυναμίες των θωρηκτών. Ήταν υπερβολικά πολύτιμα για να επιτρέψει το ναυτικό να διακινδυνεύσουν. Αυτά τα θηριώδη πλοία συχνά έμεναν στο αγκυροβόλιο ή μάχονταν διστακτικά, διότι και οι αντίπαλοι τους ήταν εξίσου επικίνδυνοι. Ακόμη, εμφανίστηκαν νέα όπλα. Το υποβρύχιο έγινε μόνιμος εφιάλτης των ναυάρχων, αλλά το μέσο που τερμάτισε την εποχή των θωρηκτών ήταν το αεροπλάνο. Όταν ξέσπασε ο Β” Παγκόσμιος Πόλεμος, η εξέλιξη των βομβαρδιστικών επεφύλασσε δυσάρεστες εκπλήξεις.
Η Γερμανία προκάλεσε πανικό με τη δράση των Graf Spee και Bismarck, η απώλεια τους όμως προκάλεσε ψυχαναγκαστική φοβία στο Χίτλερ, ο οποίος έκτοτε περιόρισε τα πλωτά φρούρια του στα αγκυροβόλια, όπου καταστράφηκαν από βρετανικά αεροσκάφη. Στο θαλάσσιο μέτωπο Ασίας-Ειρηνικού, η αδυναμία των θωρηκτών φάνηκε περισσότερο. Τα βρετανικά Prince of Wales και Repulse χάθηκαν από τις τορπίλες των ιαπωνικών αεροπλάνων προτού δουν δράση. Παρόμοιο τέλος είχαν και οι ιαπωνικοί Λεβιάθαν, Yamato και Musashi.
Μετά τον πόλεμο τα θωρηκτά άρχισαν να αποσύρονται ως απαρχαιωμένα. Οι πύραυλοι περιόρισαν τη σημασία του ναυτικού πυροβόλου, ενώ η χαλύβδινη θωράκιση αποδείχθηκε ανίκανη να εμποδίσει διάτρηση. Οι θαλασσοκράτειρες ΗΠΑ επένδυσαν σε αεροπλανοφόρα και υποβρύχια. Τα πλοία επιφανείας έγιναν μικρότερα, με ελαφρά θωράκιση και έμφαση στην αντιμετώπιση υποβρυχίων και αεροσκαφών. Κατά καιρούς η καθέλκυση ισχυρών σοβιετικών καταδρομικών έκανε τις ΗΠΑ να επαναφέρουν εσπευσμένα σε υπηρεσία τα θωρηκτά κλάσης Iowa, αλλά και αυτό για λίγο. Μετά τον πόλεμο του Κόλπου στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ήρθε το επίσημο τέλος για τα παλαίμαχα μεγαθήρια.
Τελευταία όμως όλο και περισσότερο ακούγονται φωνές που ζητούν την επαναφορά των μεγάλων πλοίων επιφανείας στο πεδίο της μάχης. Οι παράγοντες είναι πολλοί. Τα σύγχρονα πλοία, παρ” ότι έχουν εξαιρετικά εκήβολα όπλα, πάσχουν από μικρή ικανότητα απορρόφησης πλήγματος. Ο Αμερικανός καθηγητής Ρόμπερτ Φάρλεϊ έχει επιχειρηματολογήσει εκτενώς πως μεγάλα σύγχρονα πλοία, με μεγάλο φορτίο οπλισμού και υψηλή ανθεκτικότητα, μπορούν ξανά να κυριαρχήσουν στις θάλασσες και να αλλάξουν το ναυτικό πόλεμο. Αναφέρει συγκεκριμένα πως η τάση αυτή ήδη υπάρχει, από τα νέα αντιτορπιλικά Lider της Ρωσίας (17.500 τόνοι) και τα σχέδια του μελλοντικού καταδρομικού των ΗΠΑ (25.000 τόνοι). Ταυτόχρονα, η τεχνολογική πρόοδος επαναφέρει στο προσκήνιο το παλιό, αξιόπιστο πυροβόλο. Τα νέα όπλα που θα εξοπλίσουν τα αμερικανικά αντιτορπιλικά Zumwalt έχουν βεληνεκές 83 ναυτικών μιλίων, ενώ η έρευνα στα ηλεκτρομαγνητικά πυροβόλα θα αυξήσει τις επιδόσεις.
Στο μυαλό αρκετών ειδημόνων, ένα νέο είδος πλοίου που θα συνδυάζει την τερατώδη ισχύ πυρός, το μέγεθος και την ικανότητα επιβίωσης του θωρηκτού μαζί με όλα τα δώρα της σύγχρονης πολεμικής τεχνολογίας (αντίμετρα, ηλεκτρονικά μέσα, μηχανισμοί αυτοάμυνας), θα είναι ο νέος βασιλιάς των θαλασσών. Η Ελλάδα, σαν ναυτική χώρα, οφείλει να εξετάσει και να παρακολουθήσει με τη μέγιστη προσοχή τις εξελίξεις.
