Ο Μιχαήλ Γ’, τελευταίος της Φρυγικής Δυναστείας, υπήρξε ένας αμφιλεγόμενος αυτοκράτωρ. Παρ’ ότι δεν ήταν η προσωποποίηση του εκφυλισμού, της φιληδονίας και των καταχρήσεων όπως τον παρουσιάζουν εχθρικά διακείμενοι ιστοριογράφοι, σήμερα οι μελετητές συμφωνούν πως όντως ήταν τρυφηλός και μάλλον ανίκανος για το αξίωμα του «βασιλέως των Ρωμαίων». Το παράδοξο όμως είναι πως η βασιλεία του χαρακτηρίστηκε από σημαντικές επιτυχίες και πρόοδο σε κάθε τομέα.
Ο Μιχαήλ, υιός του Αυγούστου Θεοφίλου και της συζύγου του Θεοδώρας, γεννήθηκε το 840. Το 842 ο Θεόφιλος πέθανε και τον διετή Μιχαήλ επιτρόπευσε μία ομάδα αντιβασιλέων, αποτελούμενη από τη μητέρα του, το θείο του Βάρδα, τον λογοθέτη Θεόκτιστο και το μάγιστρο Μανουήλ. Μεγαλώνοντας δεν έλαβε καλή ανατροφή. Υπό την επιρροή του Βάρδα παραδόθηκε από μικρός στο ποτό, τις γυναίκες και τις αρματοδρομίες.
Τα πρώτα χρόνια δεν είχε (φυσικά) συμμετοχή στα εξουσιαστικά ζητήματα. Η μητέρα του Θεοδώρα πήρε αμέσως πρωτοβουλίες για να παύσει η εικονομαχική πολιτική του εκλιπόντος συζύγου της και να αποκατασταθούν οι εικόνες. Οι εικονομάχοι καθαιρέθηκαν και αφορίστηκαν και την πρώτη Κυριακή της Τεσσαρακοστής του 843 οι εικόνες αναστηλώθηκαν πανηγυρικά (Κυριακή της Ορθοδοξίας). Οι πρωτοβουλίες της Θεοδώρας στην εξωτερική πολιτική από την άλλη δεν ήταν τόσο επιτυχείς. Επί της αντιβασιλείας της οι ιταλικές κτήσεις χάθηκαν και η Μικρά Ασία λεηλατήθηκε πολλές φορές από Άραβες επιδρομείς. Διεξήγαγε δε πόλεμο κατά της αίρεσης των Παυλικιανών (ανατολική Μικρά Ασία). Τα βυζαντινά στρατεύματα νίκησαν και κατέσφαξαν 100.000 εχθρούς. Η απειλή όμως των Παυλικιανών συνεχίστηκε για πολλά ακόμη χρόνια.
Το 856 η Θεοδώρα αποσύρθηκε σε μοναστήρι, φοβούμενη τις μηχανορραφίες του αδελφού της Βάρδα (είχε ήδη εξωθήσει σε παραίτηση τον Μανουήλ και δολοφονήσει το Θεόκτιστο). Πλέον ο Μιχαήλ ήταν επίσημα κυβερνήτης, αλλά η πραγματική εξουσία ανήκε στο θείο του. Την περίοδο αυτή υπήρξαν επιτυχίες κατά των Αράβων, με τον ίδιο το Μιχαήλ και το θείο του Πετρωνά να τους συντρίβουν σε αρκετές μάχες. Το 860 αποκρούστηκε ρωσική επιδρομή στην Κωνσταντινούπολη.
Επί Μιχαήλ μεγαλούργησε ο πατριάρχης Φώτιος. Ο δραστήριος ιεράρχης και μέγας λάτρης της αρχαιοελληνικής γραμματείας αντιστάθηκε στον επεκτατισμό και τις δογματικές καινοτομίες του Πάπα και στερέωσε την ανεξαρτησία των Ανατολικών Εκκλησιών από τη Ρώμη. Τη δεκαετία του 860 υπήρξαν οι πρώτες επαφές των Ρώσων με το χριστιανισμό, εκχριστιανίσθηκε η Βουλγαρία και ξεκίνησε η ιεραποστολή της Μοραβίας, κατά την οποία οι Κύριλλος και Μεθόδιος συνέθεσαν το αλφάβητο των Σλάβων. Τον ίδιο καιρό αναδιοργανώθηκε το Πανδιδακτήριον της υπό το Λέοντα τον Μαθηματικό. Ξεκίνησε έτσι η μεγάλη αναγέννηση των γραμμάτων και των τεχνών που θα διαρκούσε για αιώνες.
Τα παραπάνω δείχνουν πως η ανάπτυξη της αυτοκρατορίας, οι επιτυχίες και η εδαφική και θρησκευτική εξάπλωση ήταν έργο όχι τόσο του Μιχαήλ, αλλά των περί αυτόν. Η ανικανότητα και η αδιαφορία του αντισταθμίστηκε από το γεγονός ότι περιστοιχιζόταν από ιδιοφυείς ανθρώπους, που οδήγησαν το Βυζάντιο στον προθάλαμο του κολοφώνος.
Ο Μιχαήλ δεν επρόκειτο να μακροημερεύσει. Ένα βράδυ του 867, ενώ είχε πέσει μεθυσμένος στην κλίνη του, έπεσε θύμα του συναυτοκράτορος Βασιλείου. Ήταν μόλις 27 ετών. Ποιο όμως υπήρξε το υπόβαθρο της συνομωσίας; Ποιος ήταν ο Βασίλειος, ποια η σχέση του με το Μιχαήλ και πως έφθασε στο φόνο;
ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ: Βασίλειος Α' ο Μακεδών: από χωρικός, αυτοκράτωρ
