Το Δεσποτάτο της Ηπείρου: Το πρώτο ελλαδικό κράτος και ο αγώνας για την Κωνσταντινούπολη

 

Η Δ’ Σταυροφορία του 1204 οδήγησε στην άλωση της Κωνσταντινούπολης και την κατάληψη του ελλαδικού χώρου και των νησιών από τους Σταυροφόρους και τους Βενετούς συμμάχους τους. Σε τρεις όμως εστίες, οι ελληνορθόδοξοι πληθυσμοί, υπό την ηγεσία της αριστοκρατίας, μπόρεσαν να αντιτάξουν αποτελεσματική αντίσταση. 

Μάριος Νοβακόπουλος* – 21/05/2024 – SLPRESS

Και τα τρία κράτη που προέκυψαν από την διάλυση του 1204, της Νίκαιας, της Ηπείρου και της Τραπεζούντος, διεκδίκησαν την θέση του νομίμου διαδόχου του Βυζαντίου και τον αυτοκρατορικό τίτλο για τους ηγέτες τους. Το καθένα με τον τρόπο του διαφύλαξε τις παραδόσεις και τους πυρηνικούς πληθυσμούς του βυζαντινού κόσμου από την υποταγή, τον διασκορπισμό και την εξαφάνιση. Ειδικά η Ήπειρος και η Νίκαια έθεσαν αμέσως σχεδόν την σταυροφορική αυτοκρατορία της Ρωμανίας μεταξύ σφύρας και άκμονος, και εν τέλει την συνέθλιψαν. Όμως η διάσπαση της βυζαντινής ενότητος οδήγησε σε εμφύλιες συγκρούσεις

Ένα καράβι Ελληνίδες, ένας Τρώας, μερικοί γίγαντες και η γέννηση της Βρετανίας

 

Μάριος Νοβακόπουλος*

Οι βαρβαρικοί λαοί που κατέκτησαν την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, ήταν ταυτόχρονα γοητευμένοι από το κύρος και τον πολιτισμό της. Έτσι, ενώ από την μία κατέστρεψαν τον αρχαίο κόσμο, συγχρόνως θέλησαν να γίνουν κοινωνοί του, να συνεχίσουν τις παραδόσεις του. Η πρώτη και πιο εμφανής ήταν ο χριστιανισμός, τον οποίο έλαβαν κυρίως από την εκκλησία της Ρώμης. Όμως και οι διάφοροι θρύλοι και παραδόσεις της ελληνορωμαϊκής οικουμένης, κυρίως όσοι κυκλοφορούσαν στα λατινικά, επηρέασαν σημαντικά την ταυτότητά τους. Θρύλοι, έπη, χρονικά και προφητείες προσπαθούσαν να εντάξουν τους Φράγκους, του Δανούς ή τους Ούγγρους στα σχήματα της Παλαιάς Διαθήκης και της αρχαίας μυθολογίας, με πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Σήμερα θα δούμε το παράδειγμα της Βρετανίας, όπως το συνέθεσε ο Geoffrey του Μόνμαουθ (1095-1155) στην «Ιστορία των βασιλέων της Βρετανίας», και την εμπλούτισαν οι μετέπειτα Άγγλοι και Νορμανδοί συγγραφείς.

Γιατί οι Φράγκοι έχασαν την Κωνσταντινούπολη: Η αποτυχία της Σταυροφορικής αυτοκρατορίας της Ρωμανίας

 

Μάριος Νοβακόπουλος* - 11/05/2024 - SLPRESS

Ήδη πριν την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204, οι Σταυροφόροι και οι Βενετοί σύμμαχοί τους είχαν καταρτίσει σχέδιο διαμελισμού του βυζαντινού κράτους, ο καθένας με τις δικές του προτεραιότητες. Οι Φράγκοι αρχηγοί ενδιαφέρονταν να αποκτήσουν γη, σύμφωνα με το φεουδαρχικό σύστημα των πατρίδων τους. Οι Βενετοί, λαών εμπόρων, στόχευαν στην εξασφάλιση νησιών και λιμανιών, ως σταθμών για τα πλοία τους στην ανατολική Μεσόγειο. Άλλωστε ήταν ο δόγης Ερρίκος Δάνδολος που πρωταγωνίστησε στην εκτροπή της Σταυροφορίας από τον αρχικό σκοπό της, που ήταν η Αίγυπτος, και στην καταστροφή του Βυζαντίου. Για τον θρόνο της Κωνσταντινούπολης ανταγωνίζονταν ο Βαλδουίνος της Φλάνδρας και ο Βονιφάτιος ο Μομφερρατικός. Τελικά επικράτησε ο πρώτος λαμβάνοντας τον τίτλου του αυτοκράτορα της Ρωμανίας (imperator Romaniae) – όχι όμως των Ρωμαίων, τον οποίο έφεραν ήδη οι Γερμανοί (Αγία Ρωμαϊκή αυτοκρατορία). Υπό τον άμεσο έλεγχο της Λατινικής αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης, όπως ονομάστηκε από τους νεότερους ιστορικούς, θα τίθετο η Θράκη και τα απέναντι μικρασιατικά παράλια, μαζί με τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου. Αρχικός κλήρος του Βονιφάτιου υπήρξαν εδάφη της Μικράς Ασίας, εκείνος όμως τα αντήλλαξε με το βασίλειο της Θεσσαλονίκης. Το σχέδιο διαμελισμού (Partitio Terrarum Imperii Romaniae), προέβλεπε σημαντικά κέρδη για την Βενετία. Η Γαληνοτάτη Δημοκρατία του Αγίου Μάρκου λάμβανε τα τρία όγδοα της Κωνσταντινούπολης (τα άλλα πέντε ανήκαν στον αυτοκράτορα). την Ήπειρο και τα εδάφη δυτικά της Πίνδου και την Πελοπόννησο.

Το Ανατολικό ζήτημα ξεκινά το 1204: Κενό ισχύος μετά την διάλυση του Βυζαντινού κόσμου

 

Μάριος Νοβακόπουλος - 01/05/2024 - SLPRESS

Συνήθως η κατάκτηση ενός κράτους ξεκινά από τις πιο απομακρυσμένες και ευάλωτες περιφέρειές του. Οι νέοι κυρίαρχοι προχωρούν από την περιφέρεια προς το κέντρο, και συχνά η πρωτεύουσα πέφτει τελευταία. Η Δυτική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία μπορεί να είχε την Ρώμη να λεηλατείται δύο φορές, το 410 από τους Βησιγότθους και το 455 από τους Βανδάλους, όμως συνέχισε την ύπαρξή της από την Ραβέννα ενώ οι επαρχίες αποσπώντο από τους βαρβάρους, μέχρι την καθαίρεση του τελευταίο αυτοκράτορα το 476. Η Βυζαντινή αυτοκρατορία τον καιρό της οριστικής της κατάληψης από τους Τούρκους, έχασε τα μικρασιατικά και έπειτα τα ευρωπαϊκά της εδάφη, καταλήγοντας μία πόλη – κράτος της Κωνσταντινούπολης με μία ελάχιστη θρακική περιφέρεια και κάποια νησιά το βορείου Αιγαίου. Η Βασιλεύουσα έπεσε το 1453, ενώ οι αυτόνομες ηγεμονίες του Μορέως και της Τραπεζούντος το 1460 και 1461 αντιστοίχως.

Η κατάλυση όμως του Βυζαντινού κράτους το 1204 από τις δυνάμεις των Βενετών και των Φράγκων της Δ’ Σταυροφορίες ακολούθησε την αντίστροφη διαδικασία. Διασχίζοντας τις θάλασσες του Ιονίου και του Αιγαίου, τις οποίες δεν φυλούσε πια ο σχεδόν ανύπαρκτος βυζαντινός στόλος, οι Σταυροφόροι έφθασαν ακριβώς στην Κωνσταντινούπολη και επέβαλαν το Αλέξιο Δ΄ ως αυτοκράτορα. Όταν δε εκείνος ανατράπηκε, και ο Αλέξιος Ε’ Δούκας Μούρτζουφλος αρνήθηκε να προσφέρει όσα είχε υποσχεθεί ο προκάτοχός του, οι Λατίνοι εφόρμησαν και κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη (13 Απριλίου). Η φρικτή σφαγή και λαφυραγωγία που ακολούθησε, με θύμα την πολυπληθέστερη και πλουσιότερη πόλη της Χριστιανοσύνης και μία από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως, οδήγησε στην ανεπανόρθωτη παρακμή της.