Κυνοκέφαλοι στις νεοελληνικές παραδόσεις (ανθολογία)

Κυνοκέφαλα όντα σε διάφορες νεοελληνικές παραδόσεις, την λαογραφία, λογοτεχνία και τέχνη, με ιδιαίτερη αναφορά στις απεικονίσεις του μεγαλομάρτυρος Χριστοφόρου ως τέτοιου.

Ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου του Μακεδόνος: Βίος, πόλεμοι και θάνατος αυτού (Βενετία 1858). Πηγή.

Ο Αλέξανδρος ευρίσκει τερατώδη ζώα
Απ' αυτού ημέρας δέκα, εδιέβη εις ένα τόπον, όπου ήτον οι Σκυλοκέφαλοι. τούτων το κορμί ήτον ανθρώπινον, το κεφάλι σκύλινον, και η φωνή τους ανθρώπινη, και επερπατούσαν ωσάν σκυλία. Εσκότωσεν ο Αλέξανδρος πολλούς και από εκείνους... (σελ. 113)

Ο Αλέξανδρος υπάγει εις τους Μιαρούς
Από εκεί εσηκώθη ο Αλέξανδρος και εμβήκεν εις ένα τόπον πετρώδη, εις τον οποίον εκατοικούσαν άνθρωποι μιαροί, δεκαεπτά φυλαί. Κάθε φυλή ωμιλούσε την γλώσσαν της και ωνομάζοντο αι Μιαραί γλώσσα. Αυτοί ήταν Βότθοι, Μαγγόθοιι, Ανάγες, Αγώκοι, Εξαύθεισοι, Ανθρωποφάγοι, Κυνοκέφαλοι, Φάρδειοι, Αλενέοι, Κυνοκέφανοι, Ασίνεοι... (σελ. 144-145)

Νικόλαος Γ. Πολίτης, Παραδόσεις, Γράμματα, Αθήνα 1994 [1904], σελ. 152

Βιζύη (§372)

Κομμάτι παρεκεί από τη χώρα που ψήνει ο ήλιος το ψωμί, είναι οι Σκυλοκέφαλοι. Απ’ εμπρός είναι άνθρωποι και από πίσω σκύλοι· απ’ εμπρός μιλούν και από πίσω γαβγίζουνε· απ’ εμπρός σε καλοπιάνουν και από πίσω σε τρώνε.

Oswald Spengler: Κριτική του ευρωκεντρισμού στην Δυτική ιστοριογραφία

Ένας υψηλός πολιτισμός έχει έναν προδιαγεγραμμένο κύκλο ζωής περίπου μιας χιλιετίας. Ο Spengler χωρίζει τον κύκλο ζωής ενός πολιτισμού σε τέσσερεις φάσεις ή εποχές, παράλληλες με τις τέσσερεις εποχές που σηματοδοτούν την αλλαγή του καιρού, ακολουθώντας μία πλήρη περιστροφή της Γης γύρω από τον ήλιο.

Arabian Magus – 28/07/2024 – Spenglerian Musings

Oswald Spengler’s Critique of Eurocentrism in Western Historiography

Η ιστορική ανάπτυξη ενός πολιτισμού ξεκινά με την αυθόρμητη, αγροτική περίοδο της άνοιξης, όπου κυριαρχεί το πνεύμα της υπαίθρου. Ακολουθεί η θερινή φάση, η οποία συμβολίζει την ωρίμανση της συνείδησης και την πρώτη εμφάνιση των αστικών κέντρων. Η φθινοπωρινή περίοδος φέρνει τη νίκη του χρήματος και το απόγειο της διανοητικής δημιουργικότητας. Η περίοδος αυτή ενσαρκώνει την άνθηση ενός πολιτισμού. Καταλήγει στην χειμερινή περίοδο, όπου επικρατεί μία υλιστική κοσμοθέαση και οι δημιουργικές δυνάμεις των πολιτισμών εξαντλούνται.

Ελληνική αισθητική και ψυχολογία του τόπου: Πέρα από το φωτεινό Αιγαίο

Δείγμα από μείζονα ανέκδοτη μελέτη, "Έθνος και φύση στο έργο του Περικλή Γιαννόπουλου".

Μάριος Νοβακόπουλος

Ο κόσμος του Περικλή Γιαννόπουλου, του Οδυσσέα Ελύτη, του Γιώργου Σεφέρη, είναι ο κόσμος του Αιγαίου, με κέντρο και απόγειό του την Αττική και τις Κυκλάδες. Η καίρια σημασία αυτού του χώρου στην ελληνική ιστορία είναι αυταπόδεικτη. 

Κ. Γεωργούλης και Π. Κανελλόπουλος για τον Oswald Spengler

 

Κωνσταντίνος Δ. Γεωργούλης, Φιλοσοφία της Ιστορίας, Παπαδήμας, Αθήνα 1993 (δεύτερη έκδοση - πρώτη το 1976).
Ομιλίες στην Εταιρεία των Φίλων του Λαού: Αἱ περὶ τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ προβλέψεις τοῦ Ὄσβαλντ Σπένγκλερ (27-4-1960).

Το ζήτημα της πρόβλεψης της πορείας του πολιτισμού συγκινεί και για αυτό τα βιβλία προκαλούν το ενδιαφέρον. Αυτό ακριβώς συνέβη με το βιβλίο "Η καταστροφή της Εσπερίας". Ενώ οι επικριτές του πολιτισμού συνήθως εξαγγέλλουν την καταστροφή σε ύφος προφητικό, ο Σπένγκλερ εκθέτει μεθοδικά την γενική μορφολογία των πολιτισμών και περιγράφει την εξέλιξή τους. [156]

Αγροτική γεωπολιτική του Βυζαντίου

 

Σημειώσεις - Πηγή: Σ. Γ. Πλουμίδης: Έδαφος και μνήμη στα Βαλκάνια: "ο γεωργικός εθνικισμός" στην Ελλάδα και στη Βουλγαρια (1927-1946), Πατάκης, Αθήνα 2011, σελ. 155-159.

Το 1919 ο Κάρολος Ντηλ απέδωσε την παρακμή του Βυζαντίου στην εγκατάλειψη της γεωργίας, την αστυφιλία, την δημογραφική απίσχνανση της υπαίθρου από τους αγρότες. Το Βυζάντιο μειονεκτούσε σε επίπεδο αγορτικού πληθυσμού έναντι άλλων λαών, όπως π.χ. των Σλάβων, οπότε έχασε τον έλεγχο της υπαίθρου, κάτι που συνέβαλε στην παρακμή του.

Charles Diehl, Byzance: grandeur et decadence, Παρίσι 1919 (1930), σελ. 100-103, 211-214.

Ευάλωτοι αστικοί πληθυσμοί: Το παράδειγμα των Ελλήνων της Μικράς Ασίας

Ένας λαός που είναι οικονομικώς ισχυρός και κυριαρχεί εις τας πόλεις, εις το εμπόριο δηλαδή και εις τα τέχνας, είναι όμως αδύνατος, ή δεν έχει καμμίαν βάσιν εις την ύπαιθρον, δεν έχει καμμίαν ασφάλειαν εκεί όπου ευρίσκεται.

Το Σινά και τα μάτια μας!

Τελικά, άκυρος ο συναγερμός; Έτσι φαίνεται, αν δει κανείς την ανακοίνωση της Αιγυπτιακής κυβέρνησης σχετικά με την δικαστική απόφαση που αναστάτωσε την ιστορική Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά και προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων ανά τον ορθόδοξο κόσμο.

Μάριος Νοβακόπουλος - 30/05/2025 - SLPRESS

Το Κάιρο διαβεβαιώνει πως δεν απειλείται το καθεστώς της μονής ούτε η ελεύθερη θρησκευτική δραστηριότητά της. Η ελληνική πλευρά πάντως, από το υπουργείο Εξωτερικών ως τα ΜΜΕ παραμένει επιφυλακτική. Η απόφαση ήρθε ξαφνικά, ελάχιστες ημέρες μετά την επίσκεψη Σίσι στην Αθήνα και ενώ αναμενόταν από μέρα σε μέρα η υπογραφή τελικής συμφωνίας για τις υποθέσεις της μονής του Σινά. Η αιγυπτιακή φρασεολογία περί "συνέχιση της χρήσης αυτών των περιοχών από τους μοναχούς" δημιουργεί ανησυχία πως, εμμέσως πλην σαφώς, ομολογείται το πέρασμα της ιδιοκτησίας στο κράτος, με τους μοναχούς να μένουν φιλοξενούμενοι ή επικαρπωτές. Σε κάθε περίπτωση πολύ δύσκολα μπορεί να δεχθούμε, πως και η ίδια η μονή και οι εκπρόσωποί της έπεσαν θύματα παρεξήγησης και ...ψευδών ειδήσεων.

Η πιο πρόσφατη ειδησεογραφία αποκαλύπτει φαραωνικά σχέδια τουριστικής ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή, που συμπλέουν με προσπάθειες ισλαμιστών και εθνικιστών να εξουθενώσουν την ελληνορθόδοξη μονή, ακόμη και με την υπονομευτική δράση των Κοπτών χριστιανών της Αιγύπτου. Οι τελευταίοι όχι μόνο προχωρούν σε κρούσεις κατά των ελληνορθοδόξων περιουσιών, αλλά φθάνουν στο σημείο να διεκδικούν την ίδια τη μονή της Αγίας Αικατερίνης. Ελπίδα μας είναι, μετά την τόση δημοσιότητα και κινητοποίηση, να ευρεθεί μία λύση που να εξασφαλίζει τα δίκαια της ιστορικής μονής και των αγίων πατέρων που μονάζουν στο θεοβάδιστο όρος, σε ευθεία γραμμή από τον καιρό του Ιουστινιανού.

Γιώργος Θεοτοκάς: Η καταστροφή της Νέας Υόρκης

Από το μυθιστόρημα του Γιώργου Θεοτοκά, Οι Καμπάνες, το οποίο εκδόθηκε το 1970, τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του.

"...προχωρούσα στον 506 δρόμο και πλησίαζα ολοένα το Rockefeller Center. Ο ουρανός είταν αίθριος. Αισθανότανε κανείς, στην ατμόσφαιρα, μια γλύκα. Ναι, όσο κι αν φανεί παράξενο το πράμα, υπάρχουν ώρες όπου η συνταραχτική, η αδυσώπητη αυτή πολιτεία γλυκαίνει, θα έλεγες πως οι άνθρωποι δε βιαζόντανε, δε λαχανιάζανε πια, είχανε χάσει την ψυχρή, τη μετάλλινη αδιαφορία τους για το συνάνθρωπο και κοιταζόντανε με επιείκεια και αγαθότητα. Μπορεί, την ώρα εκείνη, αν κάποιος έπεφτε αναίσθητος, να μην προσπερνούσανε βιαστικοί, αλλά να στεκότανε να τον φροντίσουν. 

Οι τοιχογραφίες του Φώτη Κόντογλου στο Δημαρχείο Αθηνών

Αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, μυθικοί ήρωες και στρατηγοί, μαζί με Βυζαντινούς βασιλείς και ήρωες του 1821, στους τοίχους του Δημαρχείου Αθηνών. 

Μα είναι δυνατό να καταντήσει Ελβετία αυτή η χώρα του Οδυσσέα;

Ο Γιώργος Θεοτοκάς υπήρξε εμβληματική μορφή του πεζογραφήματος και του δοκιμίου της "Γενιάς του '30", και για τις επόμενες δεκαετίες συγκρότησε έναν λόγο που συνδύαζε την εθνική συνείδηση και την έμπνευση από την παράδοση, με εμπιστοσύνη στον ορθό λόγο και την πρόοδο, το ευρωπαϊκό ιδεώδες και την φιλελεύθερη πολιτική.

Μάριος Νοβακόπουλος - 24/05/2025 - SLPRESS

Το 1929 κυκλοφόρησε με ψευδώνυμο το βιβλίο του "Ελεύθερο Πνεύμα", με το οποίο καυτηρίαζε τα κακώς κείμενα του πολιτισμού της εποχής του και καλούσε τη νεολαία να αναζητήσει νέους εκφραστικούς δρόμους, ώστε η Ελλάδα να συμπεριληφθεί ισότιμα στην οικογένεια του ευρωπαϊκού πνεύματος. Τούτο όμως θα απαιτούσε κάτι παραπάνω από συστηματική προσπάθεια: