Ένα σύντομο σημείωμα
Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*
Γενίτσαροι, Άγγλοι βασιλικοί φρουροί, Πραιτωριανοί της Ρώμης και πράκτορες της Μυστικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ. Όλες οι μεγάλες δυνάμεις αφιερώνουν μεγάλη προσοχή στην ασφάλεια των ηγετών τους. Οι σωματοφύλακες επιλέγονται ύστερα από σκληρή εκπαίδευση και έλεγχο της αφοσίωσης τους: από εκείνους εξαρτάται το μέλλον της χώρας.
Στο Βυζάντιο υπήρχαν διάφορα επίλεκτα σώματα ιππικού και πεζικού όπως η Εταιρεία και οι Αθάνατοι, που συνόδευαν τον αυτοκράτορα στη μάχη ή φύλασσαν τα ανάκτορα και το θησαυροφυλάκιο. Η κατάσταση άλλαξε όταν η αυτοκρατορία ήρθε σε επαφή με τους πιο επίφοβους πολεμιστές του Μεσαίωνα.
Από τα τέλη του 8ου αιώνα και ύστερα οι ναυτικοί της Σκανδιναβίας, γνωστοί σήμερα ως Βίκινγκς, εξαπλώθηκαν στην Βόρεια και Δυτική Ευρώπη, οργώνοντας θάλασσες και ποταμούς με τα ευέλικτα πλοία τους. Ενώ Δανοί και Νορβηγοί έπεσαν με μανία στην Αγγλία και τη Γαλλία, Σουηδοί έμποροι άρχισαν να κατηφορίζουν τα ποτάμια της Ανατολικής Ευρώπης. Ο Δνείπερος τους έβγαζε στον Εύξεινο Πόντο, και από εκεί έφθαναν στην Κωνσταντινούπολη. Με τον καιρό οι Σουηδοί εγκατέστησαν δικές τους ηγεμονίες, ιδρύοντας πόλεις σαν το Νόβγκοροντ και το Κίεβο. Οι άνθρωποι αυτοί έμειναν στην ιστορία ως «Ρως», και σε εκείνους βρίσκονται οι ρίζες της σημερινής Ρωσίας.
Τα εμπορικά πλοία προς την Κωνσταντινούπολη γρήγορα ακολούθησαν πολεμικοί στόλοι. Οι απόπειρες των Ρως να καταλάβουν την Βασιλεύουσα αποδείχθηκαν μάταιες, κάθε φορά όμως κατόρθωναν να εκβιάζουν θετικές οικονομικές συμφωνίες από τους Ρωμαίους. Εκείνοι με την σειρά τους εντυπωσιάστηκαν από τις πολεμικές ικανότητες των Βορείων, τους οποίους αποκάλεσαν Βαράγγους, που στη γλώσσα τους σήμαινε "ορκισμένος πολεμιστής". Σύντομα ομάδες Βαράγγων άρχισαν να εμφανίζονται στον αυτοκρατορικό στρατό ως μισθοφόροι.
Το έτος 988 ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος ζήτησε από τον ηγεμόνα Βλαδίμηρο του Κιέβου στρατιωτική βοήθεια κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου με τους στρατηγούς του, Βάρδα Σκληρό και Βάρδα Φωκά, με αντάλλαγμα το χέρι της αδελφής του Άννας. Ο άρχοντας των Ρως δέχθηκε, στέλνοντας του 6.000 πολεμιστές. Η συμβολή αυτού του σώματος, που ονομάστηκε Τάγμα των Βαράγγων, υπήρξε πολύτιμη στη νίκη του Βασιλείου, ο οποίος τους έκανε προσωπική του φρουρά.
Οι Βαράγγοι έγραψαν σελίδες δόξας και βίας στα ρωμαϊκά χρονικά. Η παρουσία των μεγαλόσωμων πολεμιστών στο πεδίο της μάχης, με τα τεράστια πολεμικά τσεκούρια και τον δράκο ή το κοράκι του Οντίν στις ασπίδες προκαλούσε τρόμο στον αντίπαλο.
Από την άλλη η υπηρεσία στην φρουρά εξασφάλιζε πλουσιοπάροχη αμοιβή και μεγάλη φήμη. Σήμερα υπάρχουν στην Σουηδία 30 ρουνικές πλάκες που αφηγούνται την ζωή και τα κατορθώματα Βαράγγων πολεμιστών στην Grikkland, την χώρα των Ελλήνων. Ρουνικές επιγραφές σώζονται στα μάρμαρα της Αγίας Σοφίας και στο λιοντάρι του Πειραιά, που σήμερα βρίσκεται στην Βενετία.
Ο πιο διάσημος μαχητής της φρουράς ήταν ο Νορβηγός πρίγκιπας Χάραλντ Χαντράντα. Έπαιξε σημαντικό ρόλο στην βίαιη κατάπνιξη της βουλγαρικής εξέγερσης το 1041, σε βαθμό που τα σκανδιναβικά ποιήματα τον ονομάζουν “Μπόλγκαρα Μπρεννιρ”, πυρπολητή των Βουλγάρων. Όταν το επόμενο έτος ο βασιλιάς της Νορβηγίας πέθανε και ο Χάραλντ ζήτησε να γυρίσει την πατρίδα του να διεκδικήσει τον θρόνο, ο αυτοκράτειρα Ζωή του το απαγόρευσε. Με την κάλυψη όμως της νύκτας, ο Χάραλντ και μερικοί πιστοί ακόλουθοι μπήκαν σε ένα πλοιάριο, πέρασαν την αλυσίδα του και επέστρεψαν στο Βορρά.
Αν και αρχικά η φρουρά αποτελείτο από Σκανδιναβούς, η κατάκτηση της Βρετανίας από τον Γουλιέλμο της Νορμανδίας το 1066 οδήγησε πολλούς Αγγλοσάξονες πολεμιστές να ζητήσουν καταφύγιο στο Ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος. Σύντομα έγιναν ο σκελετός της φρουράς των Βαράγγων, πολεμώντας υπό τις διαταγές των Κομνηνών εναντίον των Πετσενέγκων και των ορκισμένων εχθρών τους, των Νορμανδών. Οι Βαράγγοι υπερασπίστηκαν την Πόλη κατά των Σταυροφόρων το 1204 και εμφανίζονται, ύστερα από την Άλωση, στην αυτοκρατορία της Νικαίας.
Καθώς η δύναμη της Ρωμανίας φθίνει και οι λαοί του Βορρά εγκαταλείπουν τον επιδρομικό τρόπο ζωής, η φρουρά παρακμάζει και οι Βαράγγοι χάνονται στην ιστορία, αφομοιωμένοι από τον ελληνικό πληθυσμό. Η αφοσίωση τους στο θρόνο και η πολεμική αγριότητα τους όμως αντηχούν στους αιώνες.
*φοιτητής διεθνών, ευρωπαϊκών και περιφερειακών σπουδών (mnovakopoulos.blogspot.gr)
