ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: Νέα Πολιτική 24-6-2015
Η κατ’ οίκον εκπαίδευση, δηλαδή η κάλυψη των μορφωτικών αναγκών του παιδιού όχι στο σχολείο αλλά στα πλαίσια της οικογένειας, υπάρχει από καταβολής κόσμου (π.χ. αρχαία Αθήνα). Σήμερα, η κατ΄οίκον εκπαίδευση επανέρχεται δυναμικά σε πολλές χώρες του δυτικού κόσμου, ιδίως στις ΗΠΑ. Κάποτε, η πρακτική περιοριζόταν σε λίγες ιδιόρρυθμες οικογένειες. Σήμερα είναι δημοφιλής και επεκτείνεται.
Γιατί όμως οι άνθρωποι επιλέγουν να μορφώνουν τα παιδιά τους κατ΄οίκον; Οι έρευνες δείχνουν πολλούς λόγους, από ειδικές ανάγκες του μαθητή ή την ανεπάρκεια των εκπαιδευτικών μέχρι επιθυμία εφαρμογής πρωτοποριακών διδακτικών μεθόδων. Δημοσκοπήσεις στις ΗΠΑ δείχνουν ότι οι δύο πιο διαδεδομένοι λόγοι είναι η ανησυχία για το σχολικό περιβάλλον και η επιθυμία καλύτερης ηθικοθρησκευτικής διαπαιδαγώγησης.
Όσον αφορά το πρώτο, πολλοί γονείς θεωρούν πως τα σχολεία είναι φυτώρια ανάπτυξης κακών συνηθειών, όπως εμπλοκή στα ναρκωτικά, το κάπνισμα ή την πρόωρη και στρεβλή σεξουαλική δραστηριοποίηση, ή και χώροι επικίνδυνοι λόγω του τραμπουκισμού. Νιώθουν δε συχνά ότι προβάλλονται κοσμοθεωρίες αντίθετες στις ηθικές ή θρησκευτικές τους αρχές.
Παρά τις ανησυχίες που αρκετοί εξεδήλωσαν, έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που εκπαιδεύονται στο σπίτι όχι μόνο δεν υστερούν από τα υπόλοιπα, αλλά συχνά υπερέχουν σε κοινωνικοποίηση, επιδόσεις και επιτυχία εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Έχουν δημιουργηθεί πολυάριθμοι σύλλογοι γονέων κατ’ οίκον εκπαίδευσης.
Τι σχέση έχει αυτό με την ελληνική πραγματικότητα; Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι οι πιο πολλοί λόγοι απομάκρυνσης από το σχολείο υφίστανται και εδώ. Τα σχολεία, με πενιχρές υποδομές και ανύπαρκτη έστω και τη στοιχειώδη πειθαρχία, αδυνατούν να προσφέρουν στα παιδιά ένα περιβάλλον ασφαλές και κατάλληλο για μάθηση, όπου θα καλλιεργείται η κριτική σκέψη, ο σεβασμός στους κανόνες και η υγιής κοινωνικοποίηση. Ο καπνός και το χασίς ανθούν ακώλυτα. Οι τάξεις των 30 ατόμων εκτρέπονται εύκολα σε χάος. Το μάθημα των θρησκευτικών γίνεται πρόχειρα και αδυνατεί να καλύψει τις πνευματικές ανάγκες των παιδιών. Στην ιστορία και το γλωσσικό μάθημα αυξάνεται διαρκώς η διείσδυση εθνομηδενιστικών απόψεων (βλέπε «συνωστισμό») και εν τέλει τα παιδιά αποφοιτούν ανιστόρητα, ανορθόγραφα και με πενιχρό λεξιλόγιο.
Παρ’ ότι η πρώτη αντίδραση θα πρέπει να είναι μία ριζική μεταρρύθμιση στην παιδεία, τέτοια δε διαφαίνεται στον ορίζοντα, όχι τουλάχιστον για τα επίμαχα θέματα. Συνεπώς οι γονείς πρέπει να έχουν την εναλλακτική να αναλάβουν, μόνοι ή συνεταιριστικά, τη μορφωτική διάπλαση των γόνων τους. Η πρόκληση είναι να θέσει το κράτος ρυθμίσεις που θα διασφαλίζουν την ποιότητα αλλά και το περιεχόμενο της οικιακής διδασκαλίας. Κάθε χρόνο οι μαθητές πρέπει να εξετάζονται από κρατικό φορέα για να διαπιστωθεί ότι πήραν τις επαρκείς γνώσεις για να προχωρήσουν στην επόμενη τάξη. Στο τέλος της δωδεκαετίας η πολιτεία θα πιστοποιεί την «αποφοίτηση». Ταυτόχρονα η πολιτεία πρέπει να εγκρίνει το διδακτικό υλικό και τις αρχές που προωθεί, ώστε να διασφαλίζεται ότι τα παιδιά διδάσκονται βασικές αξίες όπως ο πατριωτισμός και η δημοκρατία, και πως λαμβάνουν ορθή ιστορική, γλωσσική και πολιτική μόρφωση, για να διαπλασθούν σε πολίτες υπευθύνους και χρησίμους για την Πατρίδα.
Και πάνω από όλα, πρέπει να προσπαθήσουν οι πάντες, αν αυτή η ιδέα αρχίσει να πραγματώνεται, να ρυθμιστεί με σοβαρότητα και όχι με τη συνήθη νεοελληνική τσαπατσουλιά και προχειρότητα. Δεν αντέχει η νεολαία άλλη εκπαιδευτική κακοποίηση.
