Βαράγγειος Φρουρά: Βίκινγκ πολεμιστές στην υπηρεσία του αυτοκράτορα

Ένα σύντομο σημείωμα

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*

Γενίτσαροι, Άγγλοι βασιλικοί φρουροί, Πραιτωριανοί της Ρώμης και πράκτορες της Μυστικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ. Όλες οι μεγάλες δυνάμεις αφιερώνουν μεγάλη προσοχή στην ασφάλεια των ηγετών τους.  Οι σωματοφύλακες επιλέγονται ύστερα από σκληρή εκπαίδευση και έλεγχο της αφοσίωσης τους: από εκείνους εξαρτάται το μέλλον της χώρας.

Στο Βυζάντιο υπήρχαν διάφορα επίλεκτα σώματα ιππικού και πεζικού όπως η Εταιρεία και οι Αθάνατοι, που συνόδευαν τον αυτοκράτορα στη μάχη ή φύλασσαν τα ανάκτορα και το θησαυροφυλάκιο.  Η κατάσταση άλλαξε όταν η αυτοκρατορία ήρθε σε επαφή με τους πιο επίφοβους πολεμιστές του Μεσαίωνα.

ΒΙΝΤΕΟ: Νικηφόρος Φωκάς – Ένας θρύλος γεννιέται (Α’ μέρος)

Ύστερα από τα πλήγματα των πρώτων δεκαετιών της μουσουλμανικής επέκτασης, η Ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία θα ανασύντασσε τις δυνάμεις της για να πολεμήσει τον εισβολέα. Οι ελληνικές θάλασσες και τα κακοτράχαλα βουνά της Καππαδοκίας θα γίνουν θέατρο επικών μαχών, καθώς οι Ίσαυροι, οι Αμοριανοί και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ύψωναν το ανάστημα απέναντι στο μεγάλο Χαλιφάτο. Με το υγρό πυρ του στόλου και με του ακρίτα το ξίφος, η αραβική πλημμυρίδα ανακόπηκε. Από το δεύτερο μισό του 9ου αιώνα και ύστερα ήρθε η μεγάλη ώρα της αυτοκρατορικής αντεπίθεσης. Με νέες δυνάμεις και το πνεύμα της εκδίκησης να την οδηγεί, η Κωνσταντινούπολη άνοιγε έναν ματωμένο δρόμο προς την ανατολή.

Στις τιτανομαχίες της Ανατολικής αυτοκρατορίας με τον Οίκο του Ισλάμ αναδείχθηκαν μεγάλοι ήρωες και ηγέτες: οι Ίσαυροι Λέων και Κωνσταντίνος, ο Θεόφιλος, ο Γεώργιος Μανιάκης, οι Κομνηνοί.

Σήμερα θα μιλήσουμε για ίσως τον πιο θρυλικό από αυτούς. Τον μοναχό πολεμιστή και τον πολεμιστή βασιλέα Νικηφόρο Φωκά, τον Ωχρό Θάνατο των Σαρακηνών.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ:

ΗΧΗΤΙΚΟ – Cognosco Radio: Η Α’ Σταυροφορία και το Βυζάντιο

Το μήνυμα του Ουρβανού σκόρπισε ρίγη ενθουσιασμού σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η προοπτική μίας εκστρατείας για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων που θα συνοδευόταν από άφεση αμαρτιών συγκίνησε τόσο απλούς ανθρώπους όσο και ισχυρούς φεουδάρχες, ενώ για τους πιο πεζούς η Σταυροφορία έδινε την ευκαιρία ενός μακρινού, ηρωικού ταξιδιού και ελπίδα απόκτησης πλούτου και δόξης. 

Στην πρώτη εκπομπή ο Μάριος Νοβακόπουλος και ο Μιχάλης Ρέττος μίλησαν για τις ρίζες και τα αίτια του Σταυροφορικού φαινομένου. Στο δεύτερο μέρος αναλύονται τα γεγονότα της Α' Σταυροφορίας, οι σχέσεις της με το Βυζάντιο και τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της.

Νικηφόρος Φωκάς, Μέρος Α': Ένας θρύλος γεννιέται

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*

Βρισκόμαστε στα μέσα του 10ου αιώνα.

Πάνε αιώνες πια που η Ελληνιστική Ανατολή, η καρδιά των αυτοκρατοριών του Αλεξάνδρου και του Ιουστινιανού, έχει χαθεί κάτω από το πέλμα των Αγαρηνών. Αιώνες που οι άνθρωποι της άμμου ξεχύθηκαν από τις αραβικές ερήμους και όρμησαν προς τη θάλασσα, συντρίβοντας τους Ελληνορωμαίους και πνίγοντας τον χριστιανικό πολιτισμό στην γη που γεννήθηκε.  Η χριστιανική Ανατολή, η Μικρά Ασία, η Κύπρος και το Αιγαίο βρίσκονταν στο έλεος επιδρομέων και πειρατών, που άπληστα ξεμάκραιναν από τις βάσεις τους και έστρεφαν τα μάτια τους προς την Ευρώπη.

ΒΙΝΤΕΟ – Αλέξιος Α’ Κομνηνός: Ο Απολογισμός ενός αυτοκράτορα (Β’ Μέρος)

Η ιστορία θυμάται τον Αλέξιο Κομνηνό σαν ένα σωτήρα της τελευταίας στιγμής (όπως τον Λέοντα τον Ίσαυρο, τον Ηράκλειο και το Θεόδωρο Λάσκαρη), έναν ικανό στρατιωτικό και ακόμη ικανότερη πολιτικό και διπλωμάτη. Στην εσωτερική πολιτική κατόρθωσε να ανορθώσει το κύρος του βυζαντινού νομίσματος και να σταθεροποιήσει την οικονομία.  Η απόδοση προνομίων όμως στη Βενετία οδήγησε στην καταστροφή των Βυζαντινών εμπόρων. Κυριότερο σφάλμα του ήταν η συνέχιση της πολιτικής εγκατάλειψης των μικροκαλλιεργητών στο έλεος των δυνατών, δηλαδή των μεγάλων γαιοκτημόνων. 

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΑΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΒΙΝΤΕΟ ΤΟΥ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ:

ΗΧΗΤΙΚΟ – Cognosco Radio: Τι ήταν οι Σταυροφορίες; Μέρος Α'

Σταυροφορίες. Στην παγκόσμια ιστορία λίγα ονόματα προκαλούν τόσο φορτισμένες αντιδράσεις. Μολονότι έχουν περάσει τόσοι αιώνες από την περάτωση τους, οι ιστοριογραφικές και πολιτικές διαμάχες γύρω τους μαίνονται σα να έγιναν χθες.

Οι ιεροί πόλεμοι της μεσαιωνικής Παποσύνης εναντίον των θρησκευτικών εχθρών της, και ειδικά για την απελευθέρωση της Αγίας Πόλης της Ιερουσαλήμ από τους μουσουλμάνους, σημάδεψαν την ιστορία τριών κόσμων, του δυτικού, του ορθοδόξου και του ισλαμικού. Ήταν μία ρομαντική προσπάθεια, γεμάτη από αγνό ζήλο για τη σωτηρία της ψυχής και την απελευθέρωση των υποδούλων αδελφών και ιερών της πίστης; Ήταν μία αρπακτική επιχείρηση λεηλασίας και αποικιοποίησης, ωθημένη από οικονομικές πιέσεις στην Ευρώπη και την αυξανόμενη φιλοδοξία του πάπα; Ή μήπως συνιστούν απόδειξη του σκότους και της φανατικής θρησκοληψίας του μεσαιωνικού ανθρώπου; Οι απαντήσεις στα ρωτήματα αυτά δεν μπορούν να είναι ούτε μονολεκτικές ούτε επιπόλαιες.

Στην παρακάτω πρώτη εκπομπή, ο Μάριος Νοβακόπουλος και ο Μιχάλης Ρέττος εξετάζουν πως ξεκίνησε το Σταυροφορικό φαινόμενο και, ακόμη περισσότερο, ποια ήταν η σχέση του με την ορθόδοξη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Θα δούμε την πολιτική εξέλιξη τη δυτικής εκκλησίας και την ισλαμική απειλή, την κατάρρευση του Βυζαντίου μετά την μάχη του Μαντζικέρτ και την κήρυξη του Ιερού Πολέμου το 1095.

ΒΙΝΤΕΟ – Αυτοκράτορας Αλέξιος Α’ Κομνηνός: Ο άνθρωπος της τελευταίας στιγμής (Α’ Μέρος)

Κατά τη διάρκεια της μακράς ιστορίας του το Βυζάντιο βρέθηκε αρκετές φορές στο σημείο κρίσεων τόσο σοβαρών, που απείλησαν την ίδια του την ύπαρξη. Μέσα από το χάος αυτών των εποχών, την αυτοκρατορία διέσωζε μία ισχυρή ηρωική προσωπικότητα. Όταν λοιπόν ο βυζαντινός κόσμος κατέρρεε μετά τη μάχη του Μαντζικέρτ, θα ανέτειλε το άστρο ενός νεαρού Πόντιου στρατηγού. Σήμερα θα μιλήσουμε για τον Αλέξιο Κομνηνό.

Ο Αλέξιος γεννήθηκε το 1056 και ήταν ο δευτερότοκος γιος του οίκου των Κομνηνών, μιας αριστοκρατικής οικογένειας στρατιωτικών και γαιοκτημόνων από την Παφλαγονία. Μεγάλωσε σε μία από τις πιο καταστροφικές και επικίνδυνες περιόδους της Βυζαντινής ιστορίας.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ:

Χριστιανοσύνη και Ευρώπη: Η Δύση πριν την φυλή (2)

Γράφει ο Μάριος Νοβακοπουλος*

Στο προηγούμενο άρθρο έγινε λόγος για τους λαούς της Ευρώπης και τους απογόνους τους στις υπερωκεάνιες αποικίες της ως "λευκούς", ομαδοποιημένους στα πλαίσια μίας σχετικής "φυλής".  Μιλήσαμε εκτενώς για τα προβλήματα και τις μεταμορφώσεις, τόσο της φυλής ως φυσικής και κοινωνικής κατηγορίας, όσο και της περιγραφής και οριοθέτησης μίας λευκής φυλής.  Οι ιστορικές ασυνέπειες και οι ποικίλες πολιτικές σκοπιμότητες θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν στο χαρακτηρισμό της όλης υπόθεσης ως ανούσιας, κενής και απαρχαιωμένης.

ΗΧΗΤΙΚΟ – Cognosco Radio: Η ιστορία της Σμύρνης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα

Την πρώτη του εκπομπή πραγματοποίησε το Cognosco Team στο Εναλλακτικό Ραδιόφωνο την Κυριακή 21/10 στις 5 μ.μ.

Στην εκπομπή ο Μάριος Νοβακόπουλος και ο Νίκος Παππάς μίλησαν για την ιστορία της Σμύρνης από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα.

Το όνομα της Σμύρνης φέρνει πολύ θλιβερές σκέψεις στο μυαλό: καταστροφή, αίμα, πόνο, ξεριζωμό. Το 1922 μπήκε τέλος στην μακραίωνη παρουσία του ελληνισμού τόσο στη Σμύρνη, όσο και στη Μικρά Ασία γενικότερα.

Όμως, ενώ οι Έλληνες γνωρίζουμε πολλά για την καταστροφή γνωρίζουμε πολύ λίγα για την αρχαία και μεσαιωνική ιστορία της πόλεως.

Ακούστε παρακάτω την εκπομπή και πάρτε μια γεύση από τη μεγάλη ιστορία της πόλης-συμβόλου του ελληνισμού:

Μία ισλαμική κριτική κατά των Σταυροφοριών

Πως βλέπει τη Δύση και το Χριστιανισμό ένας σύμβουλος του Ερντογάν (Γ' Μέρος)

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*

Στα πρώτα δύο μέρη αυτού του αφιερώματος ακολουθήσαμε τον σύμβουλο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Ibrahim Kalin, να εκθέτει την δια μέσω του χρόνου αλληλεπίδραση του Ισλαμικού κόσμου με τη Δύση, ξεκινώντας από τις απαρχές τους και προχωρώντας προς τον λατινικό και βυζαντινό Μεσαίωνα.