ΒΙΝΤΕΟ – Λορέντζος Μαβίλης, ο ποιητής που θυσιάστηκε για την πατρίδα

 

Ο Λορέντζος Μαβίλης γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1860. Ο πατέρας του, Παύλος Μαβίλης, ήταν δικαστικός και γιος του προξένου της Ισπανίας στο νησί. Μητέρα του ήταν η Ιωάννα Καποδίστρια-Σούφη, ανιψιά του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας. Πρώτη του λογοτεχνική επιρροή ήταν ο ποιητής Ιάκωβος Πολυλάς, ο οποίος και τον εισήγαγε στο έργο του Διονύσιου Σολωμού.

Το 1879 ο νεαρός Μαβίλης μπήκε στην Φιλοσοφική Σχολή ΑΘηνών, ενώ την επόμενη χρονιά έφυγα να συνεχίσει τις σπουδές του στη Γερμανία. Σπούδασε στο Μόναχο και το Φράιμπουργκ. Εντρύφησε στο φιλοσοφικό έργο των Καντ, Νίτσε, Φίχτε και Σοπενχάουερ, ενώ ξεκίνησε να γράφει σονέτα.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ

P-82 Twin Mustang: Ένας παράδοξος μαχητής της USAF

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος

Τα P-51 Mustang υπήρξαν από τα καλύτερα και διασημότερα καταδιωκτικά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι εξαιρετικές τους επιδόσεις, η μεγάλη ισχύς πυρός, και η ανεπανάληπτη εμβέλεια συνθέτουν το πρότυπο πολυδύναμου μαχητικού αεροσκάφους. Εiδικά η εμβέλεια 2.560 χιλιομέτρων έλυσε τα χέρια των Συμμάχων, καθώς μπορούσε να συνοδεύει τα βομβαρδιστικα΄B-17 Flying Fortress και B-24 Liberator μέχρι τα βάθη του Γ’ Ράιχ, μειώνοντας δραστικά τις απώλειές τους και κερδίζοντας την αεροπορική κυριαρχία από την ολοένα και πιο εξαντλημένη Luftwaffe.

Λορέντζος Μαβίλης: Ποιητής και ήρωας

 

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος

Ο Λορέντζος Μαβίλης γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1860. Ο πατέρας του, Παύλος Μαβίλης, ήταν δικαστικός και γιος του προξένου της Ισπανίας στο νησί. Μητέρα του ήταν η Ιωάννα Καποδίστρια-Σούφη, ανιψιά του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας. Πρώτη του λογοτεχνική επιρροή ήταν ο ποιητής Ιάκωβος Πολυλάς, ο οποίος και τον εισήγαγε στο έργο του Διονύσιου Σολωμού.

Το 1879 ο νεαρός Μαβίλης μπήκε στην Φιλοσοφική Σχολή ΑΘηνών, ενώ την επόμενη χρονιά έφυγα να συνεχίσει τις σπουδές του στη Γερμανία. Σπούδασε στο Μόναχο και το Φράιμπουργκ, με διακοπές, καθώς τη αφοσίωση στα γράμματα ανταγωνιζόταν η “φοιτητική ζωή”, οι ζυθοποσίες και οι μονομαχίες. Εντρύφησε στο φιλοσοφικό έργο των Καντ, Νίτσε, Φίχτε και Σοπενχάουερ, ενώ ξεκίνησε να γράφει σονέτα. Έμαθε τέσσερις ευρωπαϊκές γλώσσες μαζί με σανσκριτικά, την αρχαία ιερή γλώσσα των Ινδιών, με την γνώση των οποίων μετέφρασε αποσπάσματα από το έπος Μαχαμπαράτα. Το 1890 πήρε το διδακτορικό του, για την μελέτη χειρογράφων του Βυζαντινού χρονογράφου Ιωάννη Σκυλίτζη. Ταυτόχρονα, εξελίχθηκε σε κορυφαίο σκακιστή και συντάκτη σκακιστικών προβλημάτων.

Ο Ουρανός και η Γη στην Εικόνα

Γράφει ο Jonathan Pageau, Καναδός Ορθόδοξος αγιογράφος  (πηγή: Orthodox Arts Journal)

Μετάφραση: Μάριος Νοβακόπουλος

ΔΙΑΒΑΣΤΕ το Α’ μέρος: Τον περισσότερο καιρό η Γη είναι όντως… επίπεδη

Β’ Μέρος: Είναι “πάνω” ο Ουρανός; Από τον Αρεοπαγίτη στον Ουμπέρτο Έκο… και πίσω

Ένας από τους κύριους σκοπούς της εικόνας, στη μίμηση του ίδιου του Κυρίου Ημών, είναι να συμμετέχει στη σύνδεση του Ουρανού και της Γης. Καθιστώντας ορατά με γήινους όρους – σε ανθρώπους, γεγονότα και πράγματα – μια ματιά στην ουράνια αλήθεια, μας οδηγεί προς τη μεταμόρφωση του κόσμου. Αυτή η μεταμόρφωση δεν μπορεί, φυσικά, να περιγραφεί με λόγια, αλλά όπως και με όλη η μυστική αλήθεια, μπορούμε να την ψηλαφίσουμε, να δούμε τα όρια αυτού του οράματος και να μπορέσουμε να συμμετάσχουμε σε αυτό πληρέστερα.

Είναι “πάνω” ο Ουρανός; Από τον Αρεοπαγίτη στον Ουμπέρτο Έκο… και πίσω

 

Γράφει ο Jonathan Pageau, Καναδός Ορθόδοξος αγιογράφος (πηγή: Orthodox Arts Journal)

Μετάφραση: Μάριος Νοβακόπουλος *

ΔΙΑΒΑΣΤΕ το Α’ μέρος: Τον περισσότερο καιρό η Γη είναι όντως… επίπεδη

Το 1922 ο π. Παύλος Φλορένσκυ έγραψε ένα άρθρο στο έργο του «Φανταστικές αξίες στην Γεωμετρία», στο οποίο προσπάθησε να χρησιμοποιήσει την γενική θεωρία της σχετικότητας για να δείξει ότι, δεδομένης της σχετικότητας της κίνησης, κάποιος θα μπορούσε να αναπτύξει ένα απολύτως συνεκτικό μαθηματικό υπόδειγμα στο οποίο η Γη είναι το σημείο αναφοράς.  Το υπόδειγμα αυτό αντιστοιχούσε, για την ακρίβεια, στην κοσμολογική περιγραφή του Πτολεμαίου (γεωκεντρισμός).  Το άρθρο αυτό ήταν μία από τις αιτιάσεις που έδωσε το κομμουνιστικό καθεστώς για την δίκη και εκτέλεσή του, μία σκοτεινή ειρωνεία αν κανείς σκεφτεί την ρητορική περί «βίαιης θρησκείας» εναντίον «πεφωτισμένης επιστήμης» που μας μαθαίνουν στο δημοτικό με αφορμή την λογοκρισία του Γαλιλαίου.  Το πιο ενδιαφέρον όμως σχετικά με το άρθρο του Φλορένσκυ είναι η αιτία πίσω από τη συγγραφή του.  Είπε ότι παρ’ ότι το Κοπερνίκειο υπόδειγμα είναι σωστό,

«το σύστημα του Πτολεμαίου, παρά ταύτα, έχει προτεραιότητα λόγω της υπαγωγής του στην κοινή λογική και την αφοσίωση στη γήινη, όντως αξιόπιστη εμπειρία, της υπαγωγής του στην φιλοσοφική λογική και, εν τέλει, της υπαγωγής του στους κανόνες της γεωμετρίας».

ΒΙΝΤΕΟ – Λυκούργος ο Αθηναίος, ο εκδικητής της Δημοκρατίας

 

 

 

Το όνομα Λυκούργος είναι γνωστό σε όποιον ασχολείται έστω και επιφανειακά με την αρχαία ελληνική ιστοριία.  Ήταν ο μυθικός νομοθέτης της Σπάρτης, ο άνθρωπος που έθεσε τις νομικές και πολιτικές βάσεις για να κάνει τους Λακεδαιμονίους τον πιο διάσημο πολεμικό λαό του πλανήτη, και τους θεσμούς της πόλης σταθερούς για αιώνες.  Όμως πιστεύουμε ότι αντίστοιχη φήμη αξίζει και ο Λυκούργος ο Αθηναίος, πολιτικός και ρήτορας της Αθήνας του 4ου αιώνα.

Ο Λυκούργος, γιός του Λυκόφρονα, γεννήθηκε το 390 π.Χ. από το αριστοκρατικό γένος των Ετεοβουταδών.  Ακολουθώντας την οικογενειακή παράδοση, έγινε ιερέας αφιερωμένος στην Αθηνά, τον Ποσειδώνα και τον αρχαίο βασιλιά Ερεχθέα.  Παρ’ ότι ανήκε στην αριστοκρατική τάξη, ο Λυκούργος ήταν πιστός στη δημοκρατία.  Ο παππούς του, επίσης Λυκούργος, είχε εκτελεστεί από το καθεστώς των Τριάκοντα τυράννων.

Ο Λυκούργος δεν θεωρείται ο καλύτερος ρήγτορας, αλλά έμεινε στην ιστορία για την δικαιοσύνη του και την ικανότητά του ως πολιτικός.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ

P-61 Black Widow: Το πρώτο νυκτερινό μαχητικό της Αμερικανικής Αεροπορίας

 

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος

Χωρίς να έχει την αίγλη ή την αύρα της καταξιωμένης πολεμικής μηχανής που συνοδεύει άλλα καταδιωκτικά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το Northrop P-61 Black Widow έχει πλάσει παρ’ όλα αυτά τον δικό του θρύλο, για την πρωτοποριακή σχεδίαση και την υψηλή τεχνολογία του. Ενώ μέχρι τότε τον ρόλο της νυχτερινής αναχαίτισης έπαιρναν μετασκευασμένα μαχητικά η βομβαρδιστικά (Mosquito, Ju88, Me 110 κτλ), το P-61 ήταν το πρώτο που σχεδιάστηκε εξ αρχής για να φέρει ραντάρ και να είναι αφοσιωμένο εξ ολοκλήρου σε αυτόν τον ρόλο.

ΒΙΝΤΕΟ – Φώτης Κόντογλου, Ο Χρόνος και ο κόσμος της Φθοράς

Ἡ πιὸ φοβερὴ κ᾿ ἡ πιὸ ἀνεξιχνίαστη δύναμη στὸν κόσμο εἶναι ὁ Χρόνος, ὁ Καιρός. Καλὰ-καλὰ τί εἶναι αὐτὴ ἡ δύναμη δὲν τὸ ξέρει κανένας, κι ὅσοι θελήσανε νὰ τὴν προσδιορίσουνε, μάταια πασκίσανε. Τὸ μυστήριο τοῦ Χρόνου ἀπόμεινε ἀκατανόητο, κι ἂς μᾶς φαίνεται τόσο φυσικὸς αὐτὸς ὁ Χρόνος. Τὸν ἴδιο τὸν Χρόνο δὲ μποροῦμε νὰ τὸν καταλάβουμε τί εἶναι, ἀλλὰ τὸν νοιώθουμε μοναχὰ ἀπὸ τὴν ἐνέργεια ποὺ κάνει, ἀπὸ τὰ σημάδια ποὺ ἀφήνει πάνω στὴν πλάση. Ἡ μυστηριώδης πνοή του ὅλα τ᾿ ἀλλάζει. Δὲν ἀπομένει τίποτα σταθερό, ἀκόμα κι ὅσα φαίνονται σταθερὰ κι αἰώνια. Μιὰ ἀδιάκοπη κίνηση στριφογυρίζει ὅλα τὰ πάντα, μέρα-νύχτα, κι αὐτὴ τὴν ἄπιαστη καὶ κρυφὴ κίνηση δὲ μπορεῖ νὰ τὴ σταματήσει καμμιὰ δύναμη. Τοῦτο τὸ πρᾶγμα ποὺ τὸ λέμε Χρόνο, τὸ ἔχουμε συνηθίσει, εἴμαστε ἔξοικειωμενοι μαζί του, ἀλλιῶς θὰ μᾶς ἔπιανε τρόμος, ἂν εἴμαστε σὲ θέση νὰ νοιώσουμε καλὰ τί εἶναι καὶ τί κάνει…

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ: 

ΒΙΝΤΕΟ – Όποιος αγαπά την παράδοσή μας θεωρείται οπισθοδρομικός – Φώτης Κόντογλου, Ασάλευτο Θεμέλιο

Στο δεύτερο κανάλι μας Cognosco Επιλογές ξεκινάμε μία σειρά με αναγνώσεις κειμένων του Φώτη Κόντογλου.

Σήμερα, ξεκινάμε με το εμβληματικό και διαχρονικά διδακτικό (μέσα στην υπερβολή του) “Ασάλευτο Θεμέλιο”, από την ομώνυμη συλλογή του μεγάλου ζωγράφου και λογοτέχνη.

---

"Σήμερα νομίζεται καλὸς σὲ ὅλα, ὅποιος εἶναι ἀδιάφορος, ὅποιος δὲν νοιάζεται γιὰ τίποτα, ὅποιος δὲν νιώθει καμιὰ εὐθύνη. Ἀλλιῶς τὸν λένε σωβινιστή, τοπικιστή, μισαλλόδοξο, φανατικό. Ὅποιος ἀγαπᾶ τὴν χώρα μας, τὰ ἤθη καὶ ἔθιμά μας, τὴν παράδοσή μας, τὴν γλώσσα μας, θεωρεῖται ὀπισθοδρομικός. Οἱ ἀδιάφοροι παιρνοῦν γιὰ φιλελεύθεροι ἄνθρωποι, γιὰ ἄνθρωποι ποὺ ζοῦνε μὲ τὸ πνεῦμα τῆς ἐποχῆς μας, ποὺ ἔχουν γιὰ πιστεύω τὴν καλοπέραση, τὸ εὔκολο κέρδος, τὶς εὐκολίες, τὶς ἀναπαύσεις, κι ἂς μὴν ἀπομείνῃ τίποτα ποὺ νὰ θυμίζῃ σὲ ποιὸ μέρος βρισκόμαστε, ἀπὸ ποὺ κρατᾶμε, ποιοὶ ζήσανε πρὶν ἀπὸ μᾶς στὴν χώρα μας. Ἡ ξενομανία μᾶς ἔγινε τώρα σωστὴ ξενοδουλεία, σήμερα περνᾶ γιὰ ἀρετή, κι ὅποιος ἔχῃ τούτη τὴν ἀρρώστεια πιὸ βαρειὰ παρμένη, λογαριάζεται γιὰ σπουδαῖος ἄνθρωπος…"

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ

ΒΙΝΤΕΟ – Έλληνες VS Κινέζων: Ο πόλεμος των «Ουρανίων αλόγων» – Cognosco Radio

Οι πολιτισμοί της αρχαίας Ελλάδας και της Κίνας, από τους σπουδαιότερους στην ιστορία της ανθρωπότητας, σε γενικές γραμμές αναπτύχθηκαν ξεχωριστά και χωρίς εκατέρωθεν επιρροές, λόγω της τεράστιας απόστασης που τους χώριζε.

Κι όμως, οι κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου έφεραν τις ελληνικές δυνάμεις στα βάθη της Κεντρικής Ασίας, στα σύνορα της σφαίρας επιρροής της Ουράνιας αυτοκρατορίας. Η επαφή αυτή θα εξελισσόταν σε σύγκρουση, όταν η Κίνα θα ζητούσε από τους Έλληνες της Βακτριανής τα “ουράνια άλογα”…

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ COGNOSCO TEAM

Ο Πόντος ανά τους αιώνες – Cognosco Team στην εκπομπή Right Society

Ο συντελεστής του Cognosco Team Μάριος Νοβακόπουλος συμμετείχε στην επετειακή εκπομπή του καναλιού Right Society για την ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού ανά τους αιώνες

Στην εκπομπή μίλησαν οι Σκληροί Καριόληδες της Ιστορίας, μιλώντας για την αρχαία ιστορία της περιοχής, και η Πρακτική Σκέψη για τη νεότερη και σύγχρονη, την γενοκτονία, την προσφυγιά και τις δοκιμασίες των Ποντίων στην πρώην ΕΣΣΔ.

Ακούστε την αφήγηση του Μάριου για τον Βυζαντινό Πόντο, την αυτοκρατορία της Τραπεζούντος και τους λογίους Βησσαρίωνα και Γεώργιο Τραπεζούντιο από το 00:54:00 ως 01:38:26

ΒΙΝΤΕΟ – Ευαγόρας Παλληκαρίδης, Ποιητής μαχητής της Κύπρου – Cognosco Radio

Πλήθος νέων παιδιών, συχνά ανηλίκων μαθητών, συμμετείχε στον αγώνα της ΕΟΚΑ για την απελευθέρωση της Κύπρου από την Βρετανική αποικιοκρατία. Η ιστορία του 18χρονου Ευαγόρα Παλληκαρίδη από την Πάφο είναι από τις πιο συγκινητικές.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ

ΒΙΝΤΕΟ – Κοραής, Ρήγας και Διαφωτισμός: Οι ιδέες πίσω από την Ελληνική Επανάσταση (Α’ Μέρος) – Cognosco Radio

Η πρώτη εκπομπή του Cognosco Team για το ιδεολογικό υπόβαθρο της Ελληνικής Επανάστασης εξετάζει τα οράματα του Ρήγα και του Κοραή, την επίδραση της Γαλλικής Επανάστασης και του Ναπολέοντα, καθώς και τις αρχικές αντιδράσεις της Εκκλησίας.

Η Μηχανή και το Καρναβάλι

Του WS, από την ιστοσελίδα American Sun
Μετάφραση: Μάριος Νοβακόπουλος

Υπάρχει κάτι το συναρπαστικό στο να βλέπεις παλιούς φίλους. Πάντα έρχεται στο μυαλό το φλέγον ερώτημα «Τι έκανες όλον αυτόν τον καιρό»; Πραγματικά θέλω πραγματικά να ξέρω τι απέγινε αυτός ο τύπος, με τον οποίο κάποτε καπνίζαμε χόρτο στο πάρκινγκ του σούπερμαρκετ. Πώς έχει μεγαλώσει, με τι χόμπι ασχολείται, ποιες αλλαγές έχουν συμβεί στον τρόπο σκέψης του, ποια θρησκευτική αναγέννηση μπορεί να συνέβη; Οι πιθανότητες είναι ατελείωτες. Η ωρίμανση ενός ανθρωπίνου όντος είναι ένα όμορφο πράγμα. Για να μεταβείτε από έναν έφηβο που στρίβει τρίφυλλα σε ένα πάρκινγκ σε έναν πλήρως λειτουργικό ενήλικα, ο οποίος πιθανότατα δεν στρίβει πλέον τρίφυλλα στα πάρκινγκ, δεν είναι τίποτα λιγότερο από μια τεκτονική μετατόπιση. Κι όμως, προς απογοήτευση μου, η απάντηση με αφήνει πάντοτε ανικανοποίητο.

Είναι η ίδια απάντηση που λαμβάνω από άνδρες πολύ μεγαλύτερους από μένα. Είναι η ίδια απάντηση που λαμβάνω από νεαρούς που προσπαθούν να με εντυπωσιάσουν, περιστασιακούς γνωστούς, φίλους με τους οποίους διατηρώ επαφή και όλους τους ενδιάμεσους. Είναι πάντα μια παραλλαγή του, “Φίλε, απλά δούλευα” ή “Απλά μένω απασχολημένος!” Δεν βρίσκω πολλή ποικιλία. Ίσως είναι απλώς ένας τρόπος για να απαντηθεί το ερώτημα, καθώς μια περαιτέρω συζήτηση θα αποκαλύψει πως στην πραγματικότητα υπάρχουν πολύ περισσότερο σε έναν άνθρωπο από το να λιώνει σε κάποια δουλειά. Κι όμως, δεν συμβαίνει αυτό συνήθως. Καταλήγω συνήθως να ανακαλύπτω περισσότερες λεπτομέρειες για το πόσο αυτό το άτομο εργάζεται. Συχνά θα μου πουν, με μεγάλη υπερηφάνεια, πόσες ώρες δουλεύουν. “Έβαλα 60 ώρες την περασμένη εβδομάδα!” θα πνίγοντας ένα γέλιο. Οι πιο ξιπασμένοι θα περιγράφουν για πόσες συνεχόμενες εβδομάδες εργάζονται εβδομήντα ώρες, δίχως διάλειμμα για Σαββατοκύριακο.

Τι είναι η ιστορία; Ποιοι οι στόχοι της;

Αικατερίνη Χριστοφιλοπούλου, Εισαγωγή στις Ιστορικές Σπουδές, ΟΕΔΒ, Αθήνα 1980

Ορισμός της ιστορίας

«Η ιστορία είναι η επιστήμη που ασχολείται με την γνώση του παρελθόντος, τη διαπίστωση και κατανόηση των γεγονότων. Ο όρος δηλώνει ακόμη και την ιστορική πραγματικότητα, τα ίδια δηλαδή τα ιστορικά γεγονότα. Η λέξη ιστορία έχει τη ρίζα της στη λέξη ίστωρ, που σημαίνει “αυτός που γνωρίζει”, είναι η ίδια ρίζα με το ρήμα οίδα = γνωρίζω, την οποία βρίσκουμε και στα λατινικά ως historia. Απ’ αυτήν πέρασε και στις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες: histoire, history, storia, istorie. Στις λατινογενείς γλώσσες ξεκινά από την υποκειμενική σημασία, τη γνώση, και προχωρεί στην αντικειμενική. Αντίθετα στα γερμανικά (όπου ο όρος Geschichte = ιστορία συνδέεται με το ρήμα geschehen = συμβαίνει), δηλώνει το γεγονός. Κι εδώ η σημασία είναι διπλή, αλλ’ η αφετηρία είναι το γεγονός, το αντικείμενο, και κατάληξη υποκειμενική σημασία, η γνώση» (σελ. 7)

Τον περισσότερο καιρό η Γη είναι όντως… επίπεδη

Γράφει ο Jonathan Pageau, Καναδός Ορθόδοξος αγιογράφος

Μετάφραση: Μάριος Νοβακόπουλος

ΠΗΓΗ: Orthodox Arts Journal

Η επιστήμη, η σύγχρονη επιστήμη για την ακρίβεια, έχει κατακλύσει σχεδόν ολόκληρο το βλέμμα μας. Έχει γίνει ο διαφανής πίνακας πάνω στο οποίο βιώνουμε τον κόσμο, τα γυαλιά που φορούμε για να κρίνουμε την αλήθεια, το πρότυπο που τηρούμε ενάντια στην εμπειρία μας. Αυτό που είναι αυτονόητο στους περισσότερους είναι ότι το υλικό, ποσοτικό όραμα του Σύμπαντος που έχει αναπτυχθεί από τον λεγόμενο Διαφωτισμό έχει γίνει το μεγαλύτερο όπλο εναντίον της θρησκείας ενώ παράλληλα ανυψώθηκε ως η τελική μάχη της «αλήθειας», το τελευταίο εύθραυστο οχυρό από ορισμένους θρησκευτικούς υπερμάχους ενάντια σε μια ασταμάτητη επίθεση.

Γεώργιος Πισίδης: Ένας Βυζαντινός Όμηρος για τα έπη του Ηρακλείου

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος – μεταπτυχιακός φοιτητής Βυζαντινής ιστορίας

Οι αναφορές στην «βυζαντινή» ποίηση αναπόφευκτα θα φέρουν στο μυαλό την εκκλησιαστική υμνογραφία, η οποία όχι μόνο καλλιεργήθηκε εντατικά και από μεγάλους μάστορες της τέχνης, αλλά και ως τώρα συνοδεύει κάθε Ορθόδοξη ακολουθία.  Επισκιασμένη μεν, αξιοσημείωτη δε μένει η κοσμική ποίηση, στην οποία επιδόθηκαν πολλοί Ανατολικοί Ρωμαίοι λογοτέχνες.  Ακολουθώντας τα πρότυπα της κλασσικής και ελληνιστικής παραδόσεως, οι ποιητές αυτοί συνέχισαν καθ’ όλον τον βίον του ανατολικού κράτους να συνθέτουν έργα λυρικά και επικά, με ποικίλη θεματολογία.  Από αυτές τις βάσεις θα προκύψει, τους ύστερους της αυτοκρατορίας αιώνες, το μυθιστόρημα και η δημώδης ποίηση, ανοίγοντας δρόμο για την πραγματικά νεοελληνική λογοτεχνία.

Σε μία σειρά αφιερωμένη στους «Βυζαντινούς» ιστοριογράφους και χρονογράφους η αναφορά στην ποίηση μοιάζει με παρέκβαση.  Αυτό προκύπτει από την διαφορετική αντίληψη που έχουμε σήμερα για την ποίηση.  Εκείνη την εποχή ο έμμετρος λόγος δεν περιοριζόταν στην αναψυχή ή την γραμματεία του φανταστικού.  Αντιθέτως χρησιμοποιείτο για την δημιουργία έργων περιγραφικών, ή που επρόκειτο να απαγγελθούν ενώπιον του αυτοκράτορος και εκλεκτού κοινού.  Το κοινό αυτό, έχει ειπωθεί, ενίοτε έδινε μεγαλύτερη βάση στο ύφος, το όμορφο μέτρο και την εξεζητημένη γλώσσα (δείγμα ανωτέρας μορφώσεως και άρα κοινωνικό διακριτικό) παρά στο περιεχόμενο ή την ευκολία κατανοήσεως αυτού.  Αυτή η τάση επηρέαζε και τους πεζογράφους, οι οποίοι πρόσεχαν το μέτρο και τον ρυθμό στα γραπτά τους, ακολουθώντας τις συμβουλές της αρχαίας ποιητικής και ρητορικής.

Μία επίκαιρη ομιλία για την τουρκική απειλή: Δημήτριος Κυδώνης “Καλλιπόλεως συμβουλευτικός”

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος – μεταπτυχιακός φοιτητής Βυζαντινής ιστορίας

Ο Δημήτριος Κυδώνης, όσο και εάν είναι άγνωστος σήμερα, υπήρξε από τις πολιτικές και διανοητικές προσωπικότητες που σημάδευσαν την ύστερη «βυζαντινή» ιστορία. Υπηρετώντας ως μεσάζων (ένα είδος πρωθυπουργού) τους Ρωμαίους βασιλείς Ιωάννη ΣΤ’ Καντακουζηνό και Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγο, πρωταγωνίστησε στην πολιτική σκηνή της αυτοκρατορίας στα μέσα του 14ου αιώνος. Ερχόμενος σε επαφή με την λατινική γλώσσα και το θεολογικό έργο του Θωμά Ακινάτη, δραστηριοποιήθηκε για την προσέγγιση της Ανατολικής με την Δυτική Εκκλησία και συγκρούστηκε με τους ησυχαστές. Η θρησκευτική μεταστροφή του στον καθολικισμό τον ώθησε σε μία πολιτική που στήριξε την απεγνωσμένη προσπάθεια της Ρωμανίας για επιβίωση στην εξασφάλιση παπικής βοηθείας, σε μία εποχή που η Μικρά Ασία είχε ολοσχερώς χαθεί και οι Οθωμανοί Τούρκοι περνούσαν και εδραιώνονταν στην Ευρώπη.

Καθώς η δυτική Εκκλησία σπαρασσόταν από σχίσματα, οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις βρίσκονταν σε πόλεμο και οι κοινωνίες δεν είχαν ακόμη συνέλθει από τον κατακλυσμό της πανώλους, οι ελπίδες του Δημήτρη Κυδώνη απεδείχθησαν φρούδες. Η πολιτική του οδήγησε σε διαδοχικές απογοητεύσεις, με μεγαλύτερη το ταξίδι του μαζί με τον βασιλέα Ιωάννη Ε’ στην Ρώμη το 1369-71. Η προσωπική ομολογία πίστεως του βασιλέως ενώπιον του πάπα δεν απαντήθηκε με απτή βοήθεια κατά των Τούρκων.

Πασχάλιον Χρονικόν: Ένα έργο σταθμός της Βυζαντινής χρονογραφίας

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος – μεταπτυχιακός φοιτητής Βυζαντινής ιστορίας

Το Πασχάλιον Χρονικόν αποτελεί σημαντικό κείμενο της πρώιμης ανατολικορωμαϊκής χρονογραφίας.  Σώζεται σήμερα σε ένα χειρόγραφο του 10ου αιώνος, στον ελληνικό κώδικα του Βατικανού υπ’αριθμόν 1941.  Δεν φέρει όνομα συγγραφέως, ενώ έχουν χαθεί τα πρώτα και τελευταία φύλλα, μαζί με ένα τετράδιο από τη μέση.  Ο τίτλος που φέρει το χειρόγραφο είναι «Ἐπιτομὴ χρόνων τῶν ἀπὸ τοῦ πρωτοπλάστου ἀνθρώπου ἔως κ’ ἔτους τῆς βασιλείας Ἡρακλείου τοῦ εὐσεβεστάτου καὶ μετὰ ὑπατείαν ἔτους ιθ’ και ιη’ ἔτους τῆς βασιλείας Ἡρακλείου νέου Κωνσταντίνου του αυτοῦ υἰοῦ ἰνδικτιῶνος γ’».  Όπως προκύπτει, η εξιστόρηση ξεκινά από κτίσεως κόσμου, κατά την προσφιλή πρακτική των χρονικών, καταλήγει δε ως το 628-30, μεσούσης της βασιλείας του Ηρακλείου και ακριβώς στην λήξη του πολέμου αυτού με τους Πέρσες.

Η ονομασία Πασχάλιον Χρονικόν προέκυψε από την εισαγωγή του χειρογράφου, η οποία πραγματεύεται όχι κάποιο ιστορικό ή κοσμολογικό θέμα, αλλά με τον ορθό υπολογισμό του χριστιανικού Πάσχα και, δι’ αυτού, την παγκόσμιο χρονολόγηση.  Προς αυτόν το σκοπό ο χρονογράφος αξιοποιεί, εκτός από τις ιερές γραφές και τα διαθέσιμα αστρονομικά δεδομένα, πλήθος πινάκων «βασιλειών, υπατειών, ινδικτιώνων, ολυμπιάδων, άλλοτε με το Αλεξανδρινό και άλλοτε με το Αντιοχικό χρονολογικό σύστημα» (Α. Καρπόζηλος).  Από εκεί προκύπτει και η ονομασία του ως «Χρονικόν Αλεξανδρείας».  Καθώς η αφήγηση, τουλάχιστον δηλαδή μετά την είσοδο της διηγήσεως στη σύγχρονη του συγγραφέως ιστορία, επικεντρώνεται στην Κωνσταντινούπολη, έχει δοθεί και ο τίτλος «Χρονικόν Κωνσταντινουπόλεως».  Ο χρονογράφος δείχνει μία κλίση προς την εκκλησιαστική θεματολογία, κάτι που έχει οδηγήσει τους ερευνητές να τον τοποθετήσουν στον πατριαρχικό κλήρο της εποχής του Ηρακλείου.

Το απόγειο της Σουηδικής αυτοκρατορίας: Ο Κάρολος ΙΒ’ και ο τραγικός πόλεμος με τη Ρωσία (Γ’ Μέρος)

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΑ ΔΥΟ ΠΡΩΤΑ ΜΕΡΗ

Η άνοδος της Σουηδικής αυτοκρατορίας: Ο Γουσταύος Βάζα και τα πρώτα βήματα (Α’ Μέρος)

Γουσταύος Αδόλφος της Σουηδίας: Το λιοντάρι του μεσονυκτίου (Β’ Μέρος)

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος – μεταπτυχιακός φοιτητής Βυζαντινής ιστορίας

Η εδραίωση της Σουηδικής ισχύος μετά τον Τριακονταετή Πόλεμο

Ο θάνατος του Γουσταύου Αδόλφου απείλησε να εκτροχιάσει οριστικά τα σχέδια του λουθηρανικού στρατοπέδου.  Χωρίς το μεγάλο στρατηγό να τους οδηγεί και τη διάδοχο, πριγκίπισσα Χριστίνα, ακόμη νήπιο, οι Σουηδοί έχασαν την πρωτοβουλία των κινήσεων.  Οι καθολικοί αναδιοργανώθηκαν πολύ σύντομα:  το 1634 ισπανικές και ιταλικές δυνάμεις συνέτριψαν τους Σουηδούς στη μάχη του Νόρντλινγκεν.  Ακολούθησε απόσυρση του σουηδικού στρατού στο βορρά και η υποταγή των λουθηρανικών πριγκιπάτων (Ειρήνη της Πράγας, 1635), κάτι που ανάγκασε τη Γαλλία να μπει ανοικτά στον πόλεμο υπέρ των προτεσταντών.  Η γαλλική επέμβαση, όπως η σουηδική νωρίτερα, έσωσε την κατάσταση την τελευταία στιγμή.  Μεγάλες ισπανικές και αυστριακές δυνάμεις αναλώθηκαν στην προσπάθεια να αναχαιτίσουν τους Γάλλους, αφήνοντας περιθώριο για νέα σουηδική αντεπίθεση, η οποία σηματοδοτήθηκε από σημαντικές νίκες στο Βίττστοκ (1636) και ξανά στο Μπράιτενφελντ (1642).  Το 1643-1645 η Σουηδία συγκρούστηκε εκ νέου με τη Δανία, η οποία είχε προσχωρήσει στην αυτοκρατορική παράταξη.  Η προληπτική επίθεση των Σουηδών αιφνιδίασε τις δανικές δυνάμεις, με αποτέλεσμα την κατάληψη της ίδιας της χερσονήσου της Γιουτλάνδης.  Η δανική πανωλεθρία οδήγησε στην απώλεια εδαφών στη Νορβηγία και τις νότιες σουηδικές ακτές, δίνοντας στη Στοκχόλμη ασφαλή έξοδο στη Βόρειο θάλασσα.  Τα σουηδικά στρατεύματα επέστρεψαν στο νότο και το 1648 πολιόρκησαν την Πράγα, χωρίς επιτυχία.  Ήταν η τελευταία σύγκρουση του Τριακονταετούς Πολέμου.

Η ειρήνη της Βεστφαλίας που ακολούθησε έβαλε τέλος στην αυτοκρατορική τάξη πραγμάτων και έθεσε τις σύγχρονες αρχές διεθνούς δικαίου περί κρατικής κυριαρχίας.  Η Αγία Ρωμαϊκή αυτοκρατορία έπαυσε να είναι ενιαία δύναμη, ο προτεσταντισμός προστατεύθηκε και η παπική επιρροή δέχθηκε μεγάλο πλήγμα.  Η Σουηδία έλαβε αποζημίωση 5 εκατομμυρίων ασημένιων ταλήρων και εδαφικά προγεφυρώματα στην Πομερανία, τη Βρέμη και το Βέρντεν.  Απέκτησε ακόμη και έδρα στην Δίαιτα, το συμβούλιο που εξέλεγε τον αυτοκράτορα.  Ο πόλεμος καθιέρωσε τη Σουηδία ως κυρίαρχο της Σκανδιναβίας και της Βαλτικής και πανευρωπαϊκή δύναμη πρώτης τάξεως.

Γουσταύος Αδόλφος της Σουηδίας: Το λιοντάρι του μεσονυκτίου (Β’ Μέρος)

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

Η άνοδος της Σουηδικής αυτοκρατορίας: Ο Γουσταύος Βάζα και τα πρώτα βήματα (Α’ Μέρος)

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος – μεταπτυχιακός φοιτητής Βυζαντινής ιστορίας

Ο θρυλικός Γουσταύος Αδόλφος ξεκίνησε την Stormaktstiden, την «Εποχή της Μεγάλης Δύναμης» της Σουηδικής Αυτοκρατορίας. Ένας από τους πλέον καινοτόμους στρατηγούς στην ιστορία, όχι μόνο οδήγησε τη χώρα του από περιθώριο στην κορυφή, αλλά σημάδεψε ανεξίτηλα την τέχνη του πολέμου. Κυβέρνησε το βασίλειο του ως ικανός διαχειριστής και εκσυγχρονιστής, αναβαθμίζοντας τη Σουηδία του ενός εκατομμυρίου κατοίκων σε μία οικονομία που μπορούσε να υποστηρίξει τα μεγαλεπήβολα σχέδια του.

Από την πρώτη στιγμή ο Γουσταύος «κληρονόμησε» την έχθρα του Σιγισμούνδου, που από την Πολωνία μηχανορραφούσε για την επάνοδο του, και ανοικτά μέτωπα με Ρωσία και Δανία. Το 1612 οι Ρώσοι έδιωξαν του Πολωνούς από τη Μόσχα και αναστήλωσαν το κράτος τους υπό τη δυναστεία των Ρομανόφ. Ο Γουσταύος όμως αρνήθηκε να αποσύρει τα στρατεύματα του και συνέχισε να πιέζει για την επιβολή του αδελφού του Καρόλου Φιλίππου στο ρωσικό θρόνο. Οι Σουηδοί απέτυχαν να καταλάβουν το Τιχβίν και το Πσκοβ, όμως το 1617 ο Γουσταύος εξανάγκασε το Μιχαήλ Ρομανόφ να υπογράψει τη συνθήκη του Στόλμποβο, με την οποία η Ρωσία αποδεχόταν την απώλεια της Ίνγκρια και επιπλέον παρέδιδε την Καρέλια. Συγχρόνως η Δανία εξαπέλυσε επίθεση στα σουηδικά εδάφη, πυροδοτώντας τον πόλεμο του Κάλμαρ (1611-13). Το ισχυρό δανικό ναυτικό επικράτησε, όμως η Σουηδία δεν υπέστη συντριπτικές απώλειες. Υπό τις πιέσεις Άγγλων και Ολλανδών, οι οποίοι φοβούντο τυχόν αύξηση της δύναμης της Δανίας, ο πόλεμος τερματίστηκε με διατήρηση του status quo και καταβολή σουηδικών αποζημιώσεων. Η επιμονή του Σιγισμούνδου να εκθρονίσει το Γουσταύο οδήγησε σε διαδοχικές συγκρούσεις από το 1617 ως το 1629. Το αποτέλεσμα των πολωνο-σουηδικών πολέμων ήταν μάλλον αμφίρροπο, η κατάληψη όμως της Λιβονίας από τα στρατεύματα του Γουσταύου είχε ως συνέπεια τη μεταβολή της Βαλτικής θάλασσας σε «σουηδική λίμνη» και την εξάλειψη της πολωνικής ναυτικής ισχύος. Η διατήρηση της ηγεμονίας στα παράλια, τα λιμάνια και τις υδάτινες οδούς της Βαλτικής (dominium maris baltici) υπήρξε κύριος άξονας της σουηδικής πολιτικής επί δεκαετίες.

Η μάχη της Αντιοχείας του Μαιάνδρου (1211): Μία ανέλπιστη νίκη κατά των Τούρκων

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος – μεταπτυχιακός φοιτητής Βυζαντινής ιστορίας

Η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους το 1204 προκάλεσε πολιτικό και στρατιωτικό χάος στις κτήσεις της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, τόσο στην Ευρώπη όσο και την Ασία. Έχοντας διαφύγει από την φλεγόμενη Βασιλεύουσα, ο Θεόδωρος Λάσκαρης πέρασε την Προποντίδα και κατέληξε στην μικρασιατική πόλη της Νίκαιας, από όπου ξεκίνησε την αντίσταση κατά των Φράγκων εισβολέων. Η αυτοκρατορία της Νίκαιας, όπως θα ονομασθεί το κράτος του, αποτέλεσε τον βασικό πυρήνα αντίστασης των Ρωμαίων και προπύργιο για την ανάκτηση της Πόλης.

Τα πρώτα χρόνια ήταν ιδιαίτερα δύσκολα. Δεν αναγνώρισαν όλοι οι Ρωμαίοι τον αυτοκρατορικό τίτλο που διεκδίκησε ο Θεόδωρος: οι θρόνοι της Ηπείρου και της Τραπεζούντας εμφανίστηκαν ως ανταγωνιστές. Στη δυτική Μικρά Ασία με τουρκική βοήθεια είχαν στηθεί αυτόνομες ρωμαϊκές ηγεμονίες, τις οποίες ο Θεόδωρος θα έπρεπε να ελέγξει. Οι Φράγκοι έκαναν αμέσως εισβολή στη Μικρά Ασία και λίγο έλειψε να πάρουν τη Νίκαια, ενώ υποχώρησαν μόνο όταν οι Βούλγαροι απείλησαν τη Θράκη.

Ο Joker και η σήψη μέσα από τον καθρέφτη

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος – μεταπτυχιακός φοιτητής Βυζαντινής ιστορίας

Η πρόσφατη ταινία “Joker” συνάρπασε το κοινό και εξελίσσεται σε μία από τις μεγαλύτερες κινηματογραφικές επιτυχίες της προσφάτου ιστορίας. Η εξαιρετική ερμηνεία του Joaquin Phoenix, η μουσική επένδυση, η καταθλιπτική ατμόσφαιρα της Γκόθαμ (δηλαδή Νέα Υόρκη 1970-80) και η μεταποίηση ενός μύθου των κόμικς σε μία πλήρη ανθρώπινη προσωπικότητα έχουν δικαίως επαινεθεί. Πάρα πολλοί όμως, τόσο κριτικοί και δημοσιογράφοι όσο και το απλό κοινό, έχουν δώσει μεγάλη βάση στα κοινωνικά και πολιτικά μηνύματα της ταινίας.

Το γεγονός ότι πρωταγωνιστεί ένας ψυχικά διαταραγμένος άνθρωπος που καταλήγει στη βία, γενόμενος παραλλήλως το ακούσιο έμβλημα ενός λαϊκού κινήματος, τραυμάτισε πολλές ευαίσθητες χορδές στα κατεστημένα media και τις πολιτιστικές ελίτ. Για να πάρουμε μόνο μερικούς τίτλους από το CNN, η ταινία «δοξάζει έναν δολοφόνο και θα μπορούσε να επηρεάσει παρόμοιες επιθέσεις και «επικυρώνει την πικρία των λευκών ανδρών που οδήγησε την άνοδο του προέδρου Trump στην εξουσία». Αν και δεν δικαιώνεται ηθικά εν τέλει, σίγουρα ο χαρακτήρας του πρωταγωνιστή Arthur Fleck παρουσιάζεται με κατανόηση, ιδίως για τα δεινά του. Αυτό, λέγουν ορισμένοι κριτικοί, δίνει ένα ίνδαλμα στις υποτιθέμενες στρατιές μοναχικών, αντικοινωνικών και μισογύνηδων λευκών, νέων ανδρών που είναι έτοιμοι να προκαλέσουν το επόμενο mass shooting ως τελευταία έξοδο. Ίσως να είναι η αναμενόμενη αντίδραση μίας κοινωνίας που τα τελευταία χρόνια έχει θρηνήσει εκατοντάδες θύματα από τυφλές επιθέσεις ψυχασθενών με όπλα, εξ ου και οι προειδοποιήσεις του στρατού και η παρουσία αστυνομικών σε πολλές προβολές του Joker. Ίσως πάλι να είναι άλλο ένα βήμα προς την περιθωριοποίηση και απαξίωση μίας κατηγορίας ανθρώπων που υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσε να ήταν καθ’ όλα παραγωγική και ενσωματωμένη, με βασικά επιβαρυντικά στοιχεία την δυστυχία και δυσπραγία της.

Η άνοδος της Σουηδικής αυτοκρατορίας: Ο Γουσταύος Βάζα και τα πρώτα βήματα (Α’ Μέρος)

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος – μεταπτυχιακός φοιτητής Βυζαντινής ιστορίας

Σήμερα η Σουηδία είναι συνυφασμένη στην κοινή γνώμη με την ειρηνική διάθεση και την ουδετερότητα. Ελάχιστα γνωστό είναι πως από τον 17ο ως τον 18ο αιώνα, η Σουηδική αυτοκρατορία ήταν μία ακαταμάχητη στρατιωτική δύναμη. Υπό την ηγεσία στρατηλατών όπως ο Γουσταύος Αδόλφος και ο Κάρολος ΙΒ’, εκπαιδευμένοι σκληρά και με έναν τρομερό θρησκευτικό ζήλο να τους δίνει θάρρος, οι Σουηδοί στρατιώτες σάρωσαν τα πάντα στο πέρασμα τους από τα γερμανικά δάση ως τις ουκρανικές στέπες, όπου τελικά τους αναχαίτισε η ανερχόμενη δύναμη της Ρωσίας.

Η Μεσαιωνική Σουηδία

Η αρχαία Σουηδία κατοικείτο από γερμανογενή φύλλα. Τα φύλλα αυτά, μαζί με τους δυτικούς και νοτίους συγγενείς τους, έγιναν γνωστοί ως Βίκινγκς, ο τρόμος της μεσαιωνικής Ευρώπης. Ενώ όμως οι Δανοί και Νορβηγοί στράφηκαν δυτικά (Βρετανία, Γαλλία), οι θαλασσοπόροι της Σουηδίας επεκτάθηκαν στην αντίθετη πλευρά. Με τη Βαλτική θάλασσα να τους οδηγεί στην ανατολικοευρωπαϊκή πεδιάδα, διέπλευσαν τους ποταμούς της (Βόλγα, Δνείπερο) και έφθασαν μέχρι τον Εύξεινο Πόντο και την Κασπία θάλασσα. Οι Σουηδοί Βίκινγκς ίδρυσαν πόλεις όπως το Νόβγκοροντ και το Κίεβο, υποτάσσοντας τους Σλάβους της περιοχής. Ο «λαός των κωπηλατών», οι Ρως όπως ονομάστηκαν, έθεσε τι βάσεις της μελλοντικής Ρωσίας. Τα πλοία τους έφτασαν μέχρι την Κωνσταντινούπολη, όπου οι Ρως τιθασεύθηκαν τελικά από τη βυζαντινή διπλωματία.

ΒΙΝΤΕΟ – Η σκληρή σύγκρουση του Ερρίκου Β’ με τον αρχιεπίσκοπο Μπέκετ

Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της δεκαετίας του 1160 ήταν ο διορισμός του Τόμας Μπέκετ ως αρχιεπισκόπου του Καντέρμπερι.

Ο Ερρίκος το είδε σαν ευκαιρία να κυριαρχήσει στην εκκλησία. Ο Μπέκετ ήταν παλιός σύμμαχος του και ο Ερρίκος πίστευε ότι θα του παραμείνει πιστός. Όμως τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως θα υπολόγιζε.

Ακούστε στην παρακάτω εκπομπή του Cognosco Radio ποιος ήταν ο Ερρίκος Β’ και πώς φτάσαμε μέχρι την δολοφονία του Μπέκετ: