Nikolai Berdiajew, Ο Νέος Μεσαίωνας: Ρωσική επανάσταση, Δημοκρατία, σοσιαλισμός, θεοκρατία, Πουρνάρας, Θεσσαλονίκη 1987
Η νοησιαρχική ημέρα της ιστορίας των Νέων Χρόνων με τον ορθολογισμό της τείνει προς το τέλος, ο ήλιος της βασιλεύει, έρχεται το σούρουπο, σε λίγο θα νυχτώσει. Όλες οι κατηγορίες σκέψεως των γερασμένων πλέον λαμπρών ημερών είναι άχρηστες για την κρίση (κριτική) των γεγονότων και των φαινομένων της ιστορικής μας νυχτερινής ώρας. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις μπήκαμε πλέον στην περίοδο της νύχτας. Ανάμεσά μας οι πιο ευαίσθητοι στην ακοή το αισθάνονται κι όλας. Είναι κακό αυτό; Είναι μια αιτία να βλέπει κανείς το μέλλον σκοτεινό κι απαισιόδοξο; Η ερώτηση είναι εντελώς λανθασμένη, τελείως ανιστόρητη και προ πάντων ορθολογιστική. [σελ. 18]
Ζούμε σε μια εποχή που αντιστοιχεί με εκείνη της καταρρεύσεως του αρχαίου κόσμου. Τότε καταστράφηκε ένας πολιτισμός ασύγκριτα ανώτερος από τον πολιτισμό της εποχής μας, από τον τεχνικό πολιτισμό του 19ου αιώνα. Τότε δεν μπορούσε ακόμα να καταλάβει κανείς, ότι ο Πλάτων, η μεγαλύτερη προσωπικότητα του ελληνικού πολιτισμού, είχε στραφεί προς τη νυχτερινή περίοδο της ιστορίας που άρχιζε να πλησιάζει και ότι κινήθηκε πέρα από την ελληνική ημέρα. Και σήμερα υπάρχουν ακόμα ιστοριογράφοι, όπως ο B. Beloch, που βλέπουν στον Πλάτωνα μια αντίδραση ενάντια στην προοδευτική κίνηση της ελληνικής παιδείας και του ελληνικού τεχνικού πολιτισμού. Ναι, αντίδραση! Αντίδραση όμως που κράτησε πάρα πολύ, χίλια χρόνια, και που πήρε κατεύθυνση προς τα εμπρός και στράφηκε προς τις ερχόμενες γενεές... Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε το Μεσαίωνα ως τη νυχτερινή περίοδο της παγκόσμιας ιστορίας, όχι με την έννοια του "μεσαιωνικού σκοταδισμού" που επινοήθηκε απ' τους σύγχρονους διαφωτιστές, αλλά με μια πολύ βαθύτερη και οντολογική σημασία. Απαρχή, άνοιγμα του νέου Μεσαίωνα ονομάζω εγώ την κανονικότητα της διαδοχής των εποχών, τη μετάβαση από το νεοϊστορικό ορθολογισμό και λογικισμό στον αλογικισμό ή υπερορθολογισμό (irrationalismus) του Μεσαίωνα. [σελ. 23]
Στην προαίσθηση της νύχτας μπορεί κανείς να οπλιστεί για τον αγώνα εναντίον του κακού, μπορεί να οξύνει την όραση για τη διάκριση και τη γνώση του κακού και να αναζητήσει δρόμους που θα τον οδηγήσουν σ' ένα νέο ιπποτισμό (στη νίκη). [σελ. 74]
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ
Κείμενα για το Μεσαίωνα, τη μετανεωτερικότητα και τη δυτική σκέψη (με αναφορά στον Μπερντιάεφ)
