Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*
Σε έναν πυρετό ιερού ενθουσιασμού οι ρωμαϊκές δυνάμεις ετοιμάζονται, ενώ πάνω από την Βασιλεύουσα κυματίζουν τα αιματοβαμμένα λάβαρα του πολέμου. Τα φυσάνε άνεμοι μίσους: Ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς οδηγεί την θύελλα προς την Ανατολή, και σύντομα όλος ο μουσουλμανικός κόσμος θα αναριγήσει με τρόμο.
Ήδη πριν από την άνοδο του στο θρόνο ο Φωκάς είχε διακριθεί στον αγώνα κατά των Σαρακηνών, ελευθερώνοντας την Κρήτη και λεηλατώντας το Χαλέπι. Μία από τις πρώτες του μέριμνες, αφού σταθεροποίησε τον θρόνο του, ήταν να ετοιμάσει τα ρωμαϊκά στρατεύματα για μια νέα εκστρατεία προς την Κιλικία και τη Συρία, επεκτείνοντας την αντεπίθεση εναντίον του Χαλιφάτου. Στο μεταξύ έστειλε στην περιοχή τον ανεψιό του και ικανότατο στρατηγό Ιωάννη Τσιμισκή για να αρχίσει τον αγώνα. Κοντά στα Άδανα, ο Τσιμισκής περικύκλωσε και εξολόθρευσε επίλεκτο αραβικό σώμα. Η σφαγή που υπέστη ο εχθρός ήταν τέτοια, που το πεδίο μάχης ονομάστηκε Βουνός Αίματος.
Την άνοιξη του 964 ο αυτοκράτορας ξεκίνησε επισήμως την εκστρατεία, οδηγώντας τις δυνάμεις του πρώτα στην Καππαδοκία και ύστερα στην Κιλικία. Πολιόρκησε την την πλούσια πόλη της Ταρσού, όμως οι αμυνόμενοι Άραβες είχαν αφθονία προμηθειών και προστατεύονταν από άριστες οχυρώσεις. Ο αποκλεισμός δεν έφερε αποτέλεσμα, ενώ ταυτόχρονα ήρθαν νέα πως η ρωμαϊκή εκστρατεία κατά των μουσουλμάνων της Σικελίας είχε αποτύχει και ο στρατηγός είχε αιχμαλωτισθεί. Ο Νικηφόρος έστρεψε την προσοχή του σε άλλες πόλεις της περιοχής: Με πολιορκητικές μηχανές και με το σκάψιμο σηράγγων κατόρθωσε να γκρεμίσει τα τείχη της Μοψουεστίας και να κερδίσει πολλά λάφυρα και αιχμαλώτους. Από την πόλη της Έδεσσας πήρε το κομμάτι κεραμικού, στο οποίο είχε κατά την παράδοση αποτυπωθεί το πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Ύστερα αποσύρθηκε για τον χειμώνα.
Το έτος 965 επέστρεψε στην περιοχή και για δεύτερη φορά έσφιξε τον κλοιό γύρω από την Ταρσό. Οι Άραβες πολεμούσαν με μεγάλη γενναιότητα, καθώς σύμφωνα με ισλαμικές προφητείες στην πόλη τους θα διεξαγόταν η τελική μάχη εναντίον των απίστων πριν την Ημέρα της Κρίσεως. Όμως ο στρατός τους ηττήθηκε έξω από τα τείχη, ενώ η έλλειψη τροφίμων τους ανάγκασε να παραδοθούν. Ο Νικηφόρος άφησε τους κατοίκους να φύγουν απείραχτοι, ισοπέδωσε όμως όλα τα τζαμιά. Ο αυτοκράτορας ξήλωσε τις πύλες της Μοψουεστίας και τις Ταρσού και τις έφερε στην Κωνσταντινούπολη, όπου τέλεσε θρίαμβο. Την ίδια στιγμή ρωμαϊκές δυνάμεις έδιωχναν τους Άραβες από την Κύπρο. Την επόμενη χρονιά ο ακούραστος αυτοκράτορας εξαπέλυσε νέα εκστρατεία: στόχος ήταν η Αντιόχεια, αρχαία πρωτεύουσα τη Συρίας. Οι άψογες οχυρώσεις της πόλης όμως, με τις οποίες την είχε προικίσει ο Ιουστινιανός, σήμαινε πως η εκπόρθηση θα έπαιρνε καιρό.
Την ρωμαϊκή παράταξη έχει καταλάβει ένας παροξυσμός ιερού πολέμου, που καλλιεργεί ο ίδιος ο Νικηφόρος. Ο αυτοκράτορας ζήτησε μάλιστα από την Εκκλησία να αναγνωρίσει ως μάρτυρα κάθε Ρωμαίο που έπεφτε στη μάχη κατά των μουσουλμάνων: η απάντηση του Πατριαρχείου ήταν όμως αρνητική. Το κλίμα της εποχής δείχνει η επιστολή που έστειλε στον χαλίφη, όπως την μεταφέρουν οι αραβικές πηγές. Προσβάλει το Ισλάμ και τον προφήτη Μωάμεθ και απειλεί να προελάσει μέχρι και την Ιερουσαλήμ, την Αλεξάνδρεια και τη Μέκκα, όπου θα επιβάλει τη θρησκεία του Σταυρού. "Θα οδηγήσω τον στρατό μου στη Βαγδάτη και θα την κατακάψω, τα τείχη της θα ρίξω και τα παιδιά της αιχμάλωτα θα πάρω", αναφέρει ο αυτοκράτορας.
Οι εκστρατείες του Νικηφόρου Φωκά υπήρξαν η αρχή της περιόδου που οι ιστορικοί απεκάλεσαν "Βυζαντινή Εποποιία". Ενώ όμως οι στρατιώτες και οι στρατηγοί του άνοιγαν δρόμους προς την Μέση Ανατολή, άλλες προκλήσεις εμφανίστηκαν στο Βορρά και τη Δύση. Ο Νικηφόρος θα έπρεπε να αντιμετωπίσει το μόνιμο αγκάθι των Βουλγάρων, αλλά και μια νέα απειλή: την άνοδο της γερμανικής δύναμης.
*φοιτητής διεθνών, ευρωπαϊκών και περιφερειακών σπουδών (mnovakopoulos.blogspot.gr)
