Πέμπτη 3 Ιανουαρίου 2019

Τι διαβάσαμε το 2018



Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*

Βλέποντας αρκετούς φίλους να ανεβάζουν στα social media μία σύνοψη της αναγνωστικής τους χρονιάς, αποφάσισα και εγώ να αφιερώσω ένα σημείωμα για τα βιβλία που με συντρόφευσαν το 2018.

Αν και σίγουρα δεν διάβασα όσο θα ήθελα, τουλάχιστον για τα ενδιαφέροντα μου και τις "ανάγκες" μου ως βιβλιοφάγου, φέτος ήταν η πρώτη χρονιά που υιοθέτησα ένα σταθερό σύστημα ανάγνωσης, έστω λίγες σελίδες την ημέρα, κάθε μέρα με ελάχιστες εξαιρέσεις.  Είναι βέβαια ακόμη μεγαλύτερη η ικανοποίηση να καταβροχθίζεις ένα συναρπαστικό βιβλίο μέσα σε 2-3 ημέρες.  Φέτος, ακόμη, ήταν η πρώτη χρονιά που έκανα συστηματική χρήση e-books, άκουσα δε το πρώτο μου audiobook (Η Τέχνη του Πολέμου, Σουν Τζου).


Ακολουθούν τα καλύτερα από αυτά τα βιβλία:

5. Η Σύγκρουση των Πολιτισμών (Samuel Huntington)
Ίσως όχι το απόλυτο προφητικό βιβλίο, όπως διαφημίστηκε, αλλά σίγουρα ένα απαραίτητο ανάγνωσμα σε σχέση με τις παγκόσμιες εξελίξεις, ειδικά για την διαρκή ένταση μεταξύ Ισλάμ και Δύσης ή τα μεγεθυνόμενα χάσματα εντός της Ευρώπης.  Σε επίπεδο ιστορίας και ανάλυσης των πολιτισμών είναι μάλλον ελλιπές και γενικευτικό, ενώ κάποιες αναφορές σχετικά με τον "ορθόδοξο πολιτισμό" μου ανέβασαν το αίμα στο κεφάλι.  Υπερεκτιμά την "εκδίκηση του Θεού" και την επάνοδο της θρησκείας στη Δύση. Είναι καλό πάντως για την έκθεση των γεγονότων της μεταψυχροπολεμικής εποχής, για το πως έβλεπε ένα κομμάτι της αμερικανικής ελίτ την άνοδο της Κίνας, τις συγκρούσεις στο πρώην Ανατολικό Μπλοκ ή την λατινοαμερικάνικη και ισλαμική μετανάστευση στις ΗΠΑ και την Ευρώπη αντιστοίχως.  Με δύο λόγια, κερδίζει τον περίεργο τίτλο του "must read αν και δεν είναι κάτι το εξαιρετικό".

Noteworthy: Οι "προφητείες" για τη σύγκρουση στην Ουκρανία (αυτοεκπληρούμενη;), τον εξισλαμισμό της Τουρκίας και της κρίσης ταυτότητος στη Δύση λόγω του μεταναστευτικού.

4. The WASP Question (Andrew Fraser)
Ένα μεγάλο, δύσκολο (έως δύστροπο) αλλά πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που μου πήρε αρκετό καιρό να τελειώσω.  Αποτελεί την ελεγεία ενός Καναδού καθηγητή δικαίου για την παρακμή του White Anglo-Saxon Protestant (Λευκού Αγγλο-Σάξωνος Προτεστάντη) σε πολιτισμικό, θρησκευτικό και δημογραφικό επίπεδο.  Ξεκινώντας από την διαμόρφωση των αγγλοσαξωνικών βασιλείων τον πρώιμο Μεσαίωνα, ο Fraser προχωρά μέσα από τις διαδοχικές μεταμορφώσεις της κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης που έφερε η Νορμανδική κατάκτηση, η Προτεσταντική Μεταρρύθμιση και η βιομηχανική επανάσταση.  Από την Αλβιώνα στις αποικίες της πέρα από τον ωκεανό, ο συγγραφέας παρατηρεί την διάβρωση του αγγλικού χριστιανισμού και των οργανικών δεσμών της οικογένειας, της κοινότητος και της φυλής, με την αλλοίωση της αγγλοαμερικανικής ταυτότητος σε "λευκή", με τελική κατάληξη αφ' ενός τον απόλυτο εκφυλισμό και απώλεια ταυτότητας της WASP elite, αφ' ετέρου την εξαχρείωση των κατωτέρων τάξεων (έχει ιδιαίτερο άχτι τον Huntington για τις κοσμοπολίτικες αντιλήψεις του).  Ενδιαφέρον είχε το γεγονός πως ταυτίζει σχεδόν τον "αυθεντικό" αγγλικό χριστιανισμό προ της νορμανδικής-παπικής εισβολής του 1066 με την ανατολική ορθοδοξία (εκ δυσμών δικαίωση της θεωρίας Ρωμανίδη;).  Πιο απογοητευτικό είναι το συμπέρασμα: ζητά την αναγέννηση της "αγγλικής πίστης" μέσω ενός ημιρατσιστικού προτεσταντισμού, ενώ στα πλαίσια της μεταμοντέρνας, μετακρατικής αναζωογόνησης των αγγλογενών κοινοτήτων προτείνει ...νεοφεουδαρχικά μοντέλα. Το βιβλίο γενικά αξίζει, πέρα από τις ιστορικές πληροφορίες, α) για να φανεί η ψυχολογία μίας κάποτε κραταιάς ομάδος που τώρα φθίνει και αγωνιά για το μέλλον της, β) για να φωτιστεί η διαδικασία που οδηγεί στη φθορά και να εξαχθούν τα ανάλογα συμπεράσματα. Περίμενα πάντως, από έναν Καναδό συγγραφέα που εργάστηκε στην Αυστραλία, αναφορές και για την εκτός ΗΠΑ "αγγλόσφαιρας".

Noteworthy: Η (απρόσμενη) πολεμική του κατά της "λευκής φυλής" ως φτιαχτού όρου που αποδυναμώνει την εθνική συνείδηση.

How the mighty have fallen!

3. Οι πόλεμοι του Βυζαντίου (John Haldon)
Ένα μικρό και εύληπτο βιβλίο-απάνθισμα μερικών από τις σημαντικότερες μάχες της βυζαντινής ιστορίας. Παρ' ότι μεγάλωσα με την "Στρατιωτική Ιστορία" και άλλα αντίστοιχα περιοδικά, είχα πολύ καιρό να διαβάσω λεπτομερείς περιγραφές μαχών και τακτικών, που έκανε το βιβλίο πολύ ευχάριστο. Από τις εκστρατείες του Βελισσαρίου μέχρι το Μυριοκέφαλον, κάθε σελίδα αξίζει.  Μόνο παράπονο η εξωφρενικά σύντομη αναφορά της μάχης στο Κλειδί (1014).

Noteworthy: Η περιγραφή της μάχης Βυζαντινών και Ρως Βίκινγκς στο Δορόστολο. Epic as hell.

2. The Byzantine Republic, People and Power in New Rome (Αντώνης Καλδέλλης)
Με αυτό το αιρετικό αλλά συνάμα εξαιρετικά τεκμηριωμένο έργο, ο εξ Αμερικής ορμώμενος Έλληνας βυζαντινολόγος τονίζει τους ξεχασμένους θεσμούς του Βυζαντίου, που το έφερναν πιο κοντά στο πολιτειακό πρότυπο της μεικτής "πολιτείας" ελληνορωμαϊκού τύπου παρά στο στερεότυπο της "ανατολίτικης δεσποτείας".  Η δύναμη του λαού να ανεβάζει και να ρίχνει αυτοκράτορες, τα νομικά και θεσμικά εμπόδια στην αυτοκρατορική εξουσία, η διάκριση "βασιλέως" και "βασιλείας" ή "βασιλείας" και "πολιτείας", όλα εκτίθενται με φυσικότητα που ξαφνιάζει ακόμη και κάποιον με καλές γνώσεις πάνω στη βυζαντινή ιστορία.

Noteworthy: Όταν ο λαός της Βασιλεύουσας μαζεύτηκε στον Ιππόδρομο για να εγκρίνει ή να απορρίψει τον "αλαμανικόν" φόρο, προς κατευνασμό της επιθετικής διάθεσης των Γερμανών. Ο ίδιος ο Καλδέλλης, γράφοντας το 2015, παραλληλίζει τα γεγονότα με το ελληνικό δημοψήφισμα για τα μέτρα λιτότητας. Η διαφορά είναι πως ο βυζαντινός λαός είχε πολύ πιο πειστικά μέσα να επιβάλει τη θέληση του.

1. Μετάνθρωπος, ζώντας σ' έναν ψηφιακό κόσμο (Δ. Γερούκαλης et al)
Αυτό το βιβλίο πειρατής έσκασε μύτη τις τελευταίες ημέρες του έτους, αφού κάθισε μερικούς μήνες να ωριμάσει στη βιβλιοθήκη, να κλέψει την πρωτιά από το Βυζάντιο. Με ζητήματα όπως η γενετική τροποποίηση και βελτίωση του ανθρώπου, ο διανθρωπισμός (transhumanism) και η πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης να εξελίσσονται ραγδαία, ήταν απαραίτητη μία προσέγγιση τους υπό κριτικό φως. Οι συγγραφείς δείχνονται εξαιρετικά εξοικειωμένοι με τις τεχνολογικές εξελίξεις και το ιδεολογικό τους υπόβαθρο, όσο και με τα φιλοσοφικά και θεολογικά προβλήματα που ανακύπτουν. Δεν θα πω περισσότερα εδώ, καθώς συνιστώ αυτό το βιβλίο ανεπιφύλακτα σε όλους.

Noteworthy: Ο επίλογος. Mind blown, παρ' ότι το συγκεκριμένο παράθεμα είναι από την δεκαετία του 1950.

Κλείνοντας, ανανεώνουμε το ραντεβού μας για του χρόνου (ή και νωρίτερα), με την υπόσχεση πλουσιότερου υλικού.

Εδώ ο Pewdiepie διάβασε 72 βιβλία φέτος. Ντροπή!

(Κλείνοντας, τα πρώτα βιβλία της νέας χρονιάς. The Age of Faith από το Life (1965) και το "Βυζάντιο όπως το είδαν οι Άραβες)





*φοιτητής διεθνών, ευρωπαϊκών και περιφερειακών σπουδών (mnovakopoulos.blogspot.gr)





Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ

Πόσο ελληνική ήταν η βυζαντινή Μικρά Ασία; Εθνογραφική ανάλυση

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος* Η Μικρά Ασία είναι χώρος με κολοσσιαίο βάρος για τον ιστορικό Ελληνισμό και κυριαρχεί στο φαντασια...